الکلم الطیب

image: 
در آیه 10 سوره فاطر، منظور از "الکلم الطیب" و صعود آن چیست؟

در آیه 10 سوره فاطر، منظور از "الکلم الطیب" و صعود آن چیست؟
«الكلم الطيب» به معنى سخنان پاكيزه است، و پاكيزگى سخن به پاكيزگى محتواى آن است، و پاكيزگى محتوا به خاطر مفاهيمى است كه بر واقعيت هاى عينى پاک و درخشان تطبيق مى‏ كند، و چه واقعيتى بالاتر از ذات پاک خدا، و آئين حق و عدالت او، و نيكان و پاكانى كه در راه نشر آن گام بر مى‏ دارند؟ لذا "الكلم الطيب" را به اعتقادات صحيح نسبت به مبدء و معاد و آئين خداوند تفسير كرده‏ اند. يک چنين عقيده پاكى است كه به سوى خدا اوج مى‏ گيرد، و دارنده ‏اش را نيز پرواز مى‏ دهد، تا در جوار قرب حق قرار گيرد، و غرق در عزت خداوند عزيز شود. مسلما از اين ريشه پاک شاخه ‏هايى مى‏ رويد كه ميوه آن عمل صالح است، هر كار شايسته و مفيد و سازنده، چه دعوت به سوى حق باشد، چه حمايت از مظلوم، چه مبارزه با ظالم و ستمگر، چه خودسازى و عبادت، چه آموزش و پرورش، و خلاصه هر چيز كه در اين مفهوم وسيع و گسترده داخل است اگر براى خدا و به خاطر رضاى او انجام شود آن هم اوج مى‏ گيرد و به آسمان لطف پروردگار عروج مى‏ كند، و مايه معراج و تكامل صاحب آن، و برخوردارى از عزت حق مى‏ شود. اين همان چيزى است كه در قرآن به آن اشاره شده است: «أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ تُؤْتِي أُكُلَها كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّها»؛ آيا نديدى خداوند چگونه براى سخن پاكيزه، مثالى زده است؟ همانند درختى پاك كه ريشه آن ثابت و برقرار، و شاخه آن در آسمان افراشته، هر زمان ميوه ‏هاى خود را به اذن پروردگارش به مشتاقان مى‏ دهد.(1) از آن چه گفتيم روشن مى‏ شود اينكه بعضى از مفسران كلمه طيبه را به "لا اله الا اللَّه"، و بعضى ديگر به "سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اكبر"، و بعضى بعد از توحيد "محمد رسول اللَّه و على ولى اللَّه و خليفة رسوله"، تفسير كرده ‏اند، و يا در بعضى از روايات "الكلم الطيب" و "العمل الصالح" به ولايت اهل بيت (علیهم السلام) يا مانند آن تفسير شده است، همه از قبيل بيان مصداق هاى روشن براى آن مفهوم وسيع و گسترده است، و محدوديتى در مفهوم آن ايجاد نمى ‏كند، چرا كه هر سخنى كه محتواى پاک و عالى داشته باشد همه در اين عنوان جمع است. به هر حال همان خداوندى كه به مقتضاى آيه گذشته زمين مرده را با قطره‏ هاى حيات بخش باران زنده مى‏ كند، "كلام طيب" و "عمل صالح" را نيز پرورش مى‏ دهد، و به جوار قرب و رحمت خود مى‏ رساند.(2) و معناى صعود در اين جا قبول عمل از صاحب آن و ثواب دادن بر آن است و هر عملى را كه خدا قبول كند از طاعت، آن را به رفع و صعود به بالا بردن توصيف مي كند، براى آن كه فرشتگان می نويسند اعمال بنى آدم را و بالا مي برند تا جايى كه خداى تعالى بخواهد و اين مانند قول او است که می فرماید «إِنَّ كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي عِلِّيِّينَ»؛ بدرستى كه كتاب و پرونده نيكان هر آينه در مقامات بالاست.(3) و بعضى گفته ‏اند: "اليه يصعد"، يعنى به آسمان بالا می رود و به جايى كه جز او كسى مالک حكم نيست پس قرار داده بالا رفتن را صعود بسوى او تعالى چنانچه مي گويند كارشان به سلطان و پادشاه بالا رفت، و كلمه طيّب، سخنان نيكو است از بزرگداشت خدا و تنزيه كردن او و بهترين كلمات، "لا اله الّا اللَّه" است.(4)

ـــــــــــــــــــــــ

(1) ابراهيم/ 24.

(2) تفسير نمونه، ج ‏18، ص 194.

(3) مطففین/ 18.

(4) ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‏20، ص 311.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید