استراق سمع شياطين و نگهبانان آسمان

با توجه به آیات مربوطه ی قرآنی، آیا نگهبانان آسمان، جن ها را با شهاب سنگ می‌زنند؟
بحث استراق سمع شیاطین جنی از اخبار غیبی و طرد آنان توسط شهاب در آیات متعددی از قرآن بیان شده مانند: حجر/18 ، صافات/10 ، جن/9. درباره مجموعه این آیات به طور کلی دو دیدگاه در میان قرآن پژوهان وجود دارد. گروه اول معنای ظاهری و لغوی کلمات آیات را می پذیرد اما گروه دوم این آیات را از باب تمثیل و تشبیه دانسته و معنای دیگری از آن برداشت می کند. اینک شرح بیشتر این دو نظریه: علامه طباطبایی در المیزان با اشاره به این دو نظریه می نویسد: مفسرين براى اينكه مساله "استراق سمع" شيطان ها در آسمان را تصوير كنند و نيز تصوير كنند كه چگونه در اين هنگام به سوى شيطان ها با شهاب‏ ها تيراندازى مى‏ شود، بر اساس ظواهر آيات و روايات كه به ذهن مى‏ رسد توجيهاتى ذكر كرده ‏اند كه همه بر اين اساس استوار است كه آسمان عبارت است از افلاكى كه محيط به زمين هستند، و جماعت‏ هايى از ملائكه در آن افلاك منزل دارند و آن افلاك در و ديوارى دارند كه هيچ چيز نمى‏ تواند وارد آن شود، مگر چيزهايى كه از خود آسمان باشد و اينكه در آسمان اول، جماعتى از فرشتگان هستند كه شهاب ها به دست گرفته و در كمين شيطان ها نشسته‏ اند كه هر وقت نزديك بيايند تا اخبار غيبى آسمان را استراق سمع كنند، با آن شهاب ها به سوى آنها تيراندازى كنند و دورشان سازند و اين معانى همه از ظاهر آيات و اخبار ابتداء به ذهن مى ‏رسد. (1) [علامه طباطبایی در ادامه مطلب، نظر خود را اینگونه بیان می کند:] ولی امروز بطلان اين حرفها به خوبى روشن شده ؛ توضیح مناسب آیات ‏به احتمال ما - و خدا داناتر است - اين است كه: اين بياناتى كه در كلام خداى تعالى ديده مى‏ شود، از باب مثال هايى است كه به منظور تصوير حقايق خارج از حس زده شده، تا آنچه خارج از حس است به صورت محسوسات در افهام بگنجد، هم چنان كه خود خداى تعالى در كلام مجيدش فرموده: وَ تِلْكَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ وَ ما يَعْقِلُها إِلاَّ الْعالِمُونَ (عنکبوت/43) اينها مثال هايى است كه ما براى مردم مى ‏زنيم، و جز دانايان آن را درك نمى ‏كنند و اين گونه مثل ها در كلام خداى تعالى بسيار است، از قبيل عرش، كرسى، لوح و كتاب؛ بنا بر اين، مراد از آسمانى كه ملائكه در آن منزل دارند، عالمى ملكوتى خواهد بود كه افقى عالى ‏تر از افق عالم ملك و محسوس دارد، همان طور كه آسمان محسوس ما با اجرامى كه در آن هست عالى‏ تر و بلندتر از زمين ماست. و مراد از نزديك شدن شيطان ها به آسمان و استراق سمع و به دنبالش هدف شهاب ها قرار گرفتن، اين است كه: شيطان ها مى ‏خواهند به عالم فرشتگان نزديك شوند و از اسرار خلقت و حوادث آينده سر درآورند و ملائكه هم ايشان را با نورى از ملكوت كه شيطان ها تاب تحمل آن را ندارند، دور مى‏ سازند و يا مراد اين است كه: شيطان ها خود را به حق نزديك مى‏ كنند، تا آن را با تلبيس‏ ها و نيرنگ هاى خود به صورت باطل جلوه دهند و يا باطل را باتلبيس و نيرنگ به صورت حق درآورند اما ملائكه تلاش آنان را باطل مى ‏كنند و حق صريح را هويدا مى‏ سازند، تا همه به تلبيس آنها پى برده؛ حق را حق ببينند و باطل را باطل. و اين كه خداى سبحان داستان استراق سمع شياطين و هدف شهاب قرار گرفتنشان را دنبال سوگند به ملائكه وحى و حافظان آن از مداخله شيطان ها ذكر كرده، تا اندازه ‏اى گفتار ما را تاييد مى ‏كند و خدا داناتر است. (2)

----------------------------------------------

1- تفسير فخر رازى، ج 26، ص 121 و روح المعانى، ج 23، ص 73

2- ترجمه الميزان، ج‏17، ص 187

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید