اجود و جواد

چه شباهت و تفاوتی بین «اجود» و «جواد» هست؟ آیا روایتی هم در این باب وجود دارد؟

در کتاب شریف «کافی» در باب «بَابُ مَعْرِفَةِ الْجُودِ وَ السَّخَاءِ» روایتی درباره معنای «جواد» ذکر شده است. عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي الْجَهْمِ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ سُلَيْمَانَ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا الْحَسَنِ الْأَوَّلَ ع وَ هُوَ فِي‏ الطَّوَافِ فَقَالَ لَهُ أَخْبِرْنِي عَنِ الْجَوَادِ فَقَالَ إِنَّ لِكَلَامِكَ وَجْهَيْنِ فَإِنْ كُنْتَ تَسْأَلُ عَنِ الْمَخْلُوقِ فَإِنَّ الْجَوَادَ الَّذِي يُؤَدِّي مَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ إِنْ كُنْتَ تَسْأَلُ عَنِ الْخَالِقِ فَهُوَ الْجَوَادُ إِنْ أَعْطَى وَ هُوَ الْجَوَادُ إِنْ مَنَعَ لِأَنَّهُ إِنْ أَعْطَاكَ أَعْطَاكَ مَا لَيْسَ لَكَ وَ إِنْ مَنَعَكَ مَنَعَكَ مَا لَيْسَ لَكَ.(1) مردی از امام موسی کاظم (علیه السلام) در حال طواف از معنای جواد پرسید. امام فرمود: سوال تو دو وجه دارد. اگر مرادت جواد از مخلوقات است همانا جواد کسی است که آنچه را خدا بر او واجب کرده است ادا می کند و اگر مرادت از جواد خالق باشد پس خدا جواد است چه عطا کند و چه عطا نکند زیرا اگر عطا کند چیزی عطا کرده است که از آن تو نبوده است و اگر عطا نکند چیز را منع کرده است که برای تو نبوده است. «مجمع البحرین» جواد را از اسامی خدای متعال می داند و آن را به معنای کسی معنا می کند که بخلی در بخشش ندارد و ذکر می کند که در دعا آمده است: «أَنْتَ‏ الْجَوَادُ الَّذِي لَا يَبْخَلُ» یعنی تو بخشنده ای هستی که بخل نمی ورزد.(2) در ترجمه کتاب «مفردات الفاظ قرآن کریم» آمده است: باران زياد را جَوْد گويند و در باره اسب - جُودَة- و در مورد مال - جود- بكار مى‏ رود. جَادَ الشّي‏ء جَوْدَةً فهو جَيِّد- يعنى: آن چيز متعالى و نيكو شد.(3) لغت نامه «مصباح المنیر» جاد یجود جُودا را به معنای بخشش می داند و «جاد بالمال» را به معنای بذل و «جاد بنفسه» را بخشش جان در مرگ و جنگ و «جادت السماء» را به معنای باریدن باران معنای می کند.(4) با توجه به معانی فوق و کاربردهای معنای جواد در روایات و ادعیه معنای «بخشش و سخاوت» به تناسب مورد در ترجمه کلمه «جواد» مناسب و قابل ذکر است. از این رو در مورد خدای سبحان «جواد» به معنای بخشنده یکی از نام های خداوند خواهد بود و «اجودالاجودین» به معنای بخشنده ترین بخشنده ها می باشد و این اضافه و ترکیب برای تاکید معنای سخاوت در باره خداوند می باشد. بنابراین؛ تفاوت خاصی بین دو کلمه «جواد و اجود» وجود ندارد، بلکه هردو از یک ریشه و یکی اسم است به معنای «بخشنده» و دیگری صفت است به معنای «بخشنده تر» و بیش از آنچه بیان شد نکته خاصی که بتواند تفاوت مشخصی بین آن بگذارد وجود ندارد.

پانوشت:

1. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي (ط - الإسلامية) (1407ق) چاپ: چهارم، تهران ج‏4، ص39.

2. طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، محقق: احمد حسینی اشکوری، ناشر: مرتضوی(1375ش) چاپ سوم، تهران، ج‏3 ص29 .

3. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، غلامرضا خسروی حسینی، ناشر: مرتضوی،(1374ش) چاپ دوم، تهران، ج‏1 ص430 .

4. فیومی، احمد بن محمد المصباح المنير، ناشر: موسسه دارالهجره،(1414ق) چاپ دوم، قم ، ج‏2، ص114.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید