آيه 10 سوره اسراء

چـرا قـرآن در مـورد صفات دوزخيان در آيه 10 سوره اسراء تنها روى عدم ايمان به آخرت تكيه كرده و سخن از اعمالشان نيست ؟
«وَ أَنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا»(1) و اينكه آنها كه به قيامت ايمان نمى‏آورند، عذاب دردناكى براى آنان آماده ساخته‏ايم. اين كه در صفات دوزخيان تنها روى "عدم ايمان به آخرت" انگشت گذارده و سخن از اعمالشان نيست، ممكن است از اين جهت باشد كه اعتقاد به آن دادگاه بزرگ بيش از هر چيز انسان را در مقابل گناهان كنترل مى‏كند. از اين گذشته انكار قيامت به انكار خدا نيز بازمى‏گردد، زيرا چگونه ممكن است خداوند عادل و حكيم مردم اين جهان را در شرائطى كه مى‏بينيم به حال خود رها كند، و جهان ديگرى در كار نباشد، اين نه با حكمت او سازگار است و نه با عدالتش. از همه گذشته چون بحث در آيه از پاداش و كيفر است تناسب با مساله آخرت و دادگاه عدل پروردگار دارد.(2) كسى كه اعتقاد به قيامت و حساب و كتاب ندارد مسئوليتى در مقابل اعمال خود نمى‏بيند، لذا به هر كار خلافى دست زدن براى او آسان است. اين همه انسانها و مخصوصا ابرقدرتها، كه اين همه ظلم و طغيان مى‏كنند در اثر آن است كه به قيامت و مسئوليت عقيده ندارند، در بسيارى از آيات قرآن فقط عدم ايمان به آخرت را ملاك طغيان و تجاوز شمرده است، بنابر این عدم ايمان به آخرت عدم توحيد را هم لازم گرفته است، اين است علّت عنوان كردن عدم ايمان به قيامت. آيه نشان مى‏دهد كه اگر كسى به وجود خدا و توحيد عقيده داشته ولى منكر معاد باشد اين عقيده بر او فائده‏اى نخواهد داشت. (3) چرا از اوصاف اين طايفه، تنها "ايمان نياوردن به آخرت" را ذكر كرده با اين كه كفر، با انكار غير آخرت- مثل انكار توحيد يا نبوت- نيز تحقق مى‏يابد؟ جوابش اين است كه چون سياق كلام در بيان اثرى است كه دين قيّم به دنبال دارد، و با انكار معاد ديگر خاصيت و اثرى براى دين قيّم باقى نمى‏ماند، هر چند منكر معاد قائل به وحدانيت خداوند و ساير معارف حق باشد. و به همين جهت است كه مى‏بينيم خداى تعالى فراموش كردن قيامت را ريشه تمامى گمراهيها ناميده و فرمود: "إِنَّ الَّذِينَ يَضِلُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ بِما نَسُوا يَوْمَ الْحِسابِ" (4). (5) "لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ " عدم ايمان بآخرت مستلزم تكذيب جميع انبياء است زيرا تمام انبياء خبر داده‏اند؛ و انكار جميع اديان است زيرا هر متدين بدينى اعم از حق و باطل معتقد به آخرت هست؛ بلكه مخالف عقل سليم است.(6)

____________

(1) اسراء، 10.

(2) تفسیر نمونه ، ج 12، ص 39.

(3) تفسير أحسن الحديث، ج‏6، ص 42.

(4) سوره ص، آيه 26.

(5) ترجمه الميزان، ج‏13، ص 65.

(6) أطيب البيان في تفسير القرآن، ج‏8، ص 227.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید