«العالمین» سوره حجر
منظور از کلمه «العالمین» در آیه 70 سوره مبارکه حجر چیست؟
در اینکه مراد از کلمه «العالمین» در آیه 70 سوره مبارکه حجر«قالُوا أَ وَ لَمْ نَنْهَكَ عَنِ الْعالَمينَ» چیست باید گفت در تفاسیر اقوال مختلفی در باره آن ذکر نشده است بلکه تقریبا می توان گفت همه مفسرین بالاتفاق آیه شماره 70 را کلام قوم لوط دانسته اند که خدای سبحان آن را نقل می کند، نه کلام حضرت لوط (علیه السلام). و مراد از «العالمین»(مردم جهان) را مهمانان، غریبه ها، رهگذران دانسته اند.
کلام برخی از مفسرین به شرح زیر است:
جامع البیان فی تفسیر القران: قوم لوط به ایشان گفت: آیا تو را از اینکه کسی از جهانیان را مهمان کنی بر حذر نداشتیم؟(1)
التفسیر الکبیر: مراد این است که آیا ما تو را از سخن گفتن درباره کسانی که قصد تجاوز به آنان را داریم نهی نکردیم.(2)
روح البیان: منظور این است که آیا نسبت به بازداشتن آنها از ما بر تو پیشگام نبودیم و تو را از آن نهی نکردیم. زیرا آنان به هر غریبه ای متعرض می شدند و حضرت لوط(علیه السلام) در حد توان، آنان را از این کار باز می داشت در حالیکه آنان حضرت لوط (علیه السلام) را از این کار نهی می کردند تا مبادا کسی را پناه دهد یا اینکه او را تهدید می کردند به این که اگر به این رویه خود پایان ندهی تو را از شهر خویش اخراج می کنیم.(3)
روح المعانی : مراد از «عن العالمین» پناه دادن یکی از آنها یا مانع شدن میان آنها و قوم لوط یا مهمان کردن آنهاست.(4)
تفسیر نمونه: و گفتند: مگر ما به تو نگفتيم احدى را از مردم جهان به مهمانى نپذيرى و به خانه خود راه ندهى، چرا خلاف كردى، و به گفته ما عمل ننمودى؟! و اين به خاطر آن بود كه قوم و جمعيت مزبور افرادى خسيس و بخيل بودند، و هرگز كسى را به خانه خود ميهمان نمى كردند، و اتفاقا شهرهاى آنها در مسير قافله ها بود و مىگويند آنها براى اينكه كسى در آنجا توقف نكند، اين عمل شنيع را با بعضى از واردين انجام داده بودند، و كم كم براى آنها عادتى شده بود، لذا گويا هر گاه لوط پيامبر با خبر مىشد كه شخص غريبى به آن ديار گام نهاده براى اينكه گرفتار چنگال آنها نشود وى را به خانه خود دعوت مىكرد اما آنها پس از آنكه از اين جريان آگاه شدند خشمگين گشتند و به او صريحا گفتند حق ندارى بعد از اين ميهمانى به خانه خود راه دهى! به نظر مىرسد كه كلمه" عالمين" در آيه فوق اشاره به رهگذران و افرادى است كه اهل آن شهر و ديار نبودند و گذارشان به آنجا مى افتاد.(5)
اما علی رغم اتفاق نظرهای فوق، صرفا صاحب مجمع البیان به نقل از جبایی می نویسد: جبائى گويد: اين سخن را لوط به قوم خود گفت و اين پيش از آن بود كه بفهمد آنها فرشتگان هستند كه براى نازل كردن عذاب آمده اند. اين مطلب، اگر چه در آخر ذكر شده است، لكن در حقيقت، جاى آن در آغاز كلام است. چنان كه در غير از اين سوره نيز همين رويه، بكار رفته است.(6)
حاصل اینکه:
عمده مفسرین آیه 70 سوره مبارکه حجر را سخن قوم لوط (علیه السلام) دانسته اند و صاحب مجمع البیان نیز صرفا به نقل از جبائی این اختلاف را مطرح کرده است در حالی که آیه شریفه ابهامی ندارد و سیاق و متن آیه به وضوح «سخن قوم لوط بودن» آن را تأیید می کند.
پی نوشت ها:
1. طبرى، محمد بن جرير، جامع البيان فى تفسير القرآن (تفسير الطبرى)، دار المعرفة، 1412ق ، چاپ اول، لبنان، بيروت، ج14 ص 30.
2. فخر رازى، محمد بن عمر، التفسير الكبير (مفاتيح الغيب)، دار إحياء التراث العربي،1420ق، چاپ سوم، لبنان، بيروت، ج19 ص 155.
3. حقى برسوى، اسماعيل بن مصطفى، تفسير روح البيان، دار الفكر، بی تا، چاپ اول، لبنان، بيروت، ج4 ص 477
4. آلوسى، محمود بن عبدالله، روح المعاني في تفسير القرآن العظيم و السبع المثاني، دار الكتب العلمية،1415ق، چاپ اول، منشورات محمد علي بيضون، لبنان، بيروت، ج7 ص 315.
5. مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، دار الكتب الإسلامية،1371ش، چاپ 10، - ايران - تهران،.ج11 ص 110
6. طبرسى، فضل بن حسن، ترجمه تفسير مجمع البيان، فراهانى، بی تا، چاپ اول - ايران - تهران، ج13 ص 204.
برای مشاهده مطلب در لینک اصلی کلیک فرمایید
