لقب ابوتراب

پرسش:

چرا به حضرت علی (علیه‌السلام) ابوتراب گفته می‌شد؟

پاسخ:
در وجه نامگذاری علی(علیه‌السلام) به «ابوتراب» و زمان و مکان آن دو نظر وجود دارد. از مجموع روایات استفاده می‌شود در مکان‌ها و زمان‌های مختلف پیامبر(صلی الله علیه و آله) به طور مکرّر علی(علیه‌السلام) را با کنیه «ابوتراب» خطاب می‌کرد و این کنیه را پیامبر به آن حضرت داده است.
در این جا به دو مورد اشاره می‌شود:

۱- پیامبر با گروهی از یارانش در نیمه جمادی الاولی سال دوم هجری به تعقیب کاروان قریش که به سرپرستی ابوسفیان عازم شام بود، تا نقطه‌ای به نام «عشیره» پیش رفتند، اما اثری از کاروان قریش نیافتند. در یکی از روزها که در عشیره بودند، پیامبر بر بالین علی و عمار آمد، دید خوابیده‌اند و بر سر و صورت علی خاک نشسته است.
حضرت آن دو را با مهربانی و ملاطفت بیدار کرد و خطاب به علی فرمود: «ای ابوتراب (آغشته به خاک) برخیز! آیا نمی‌خواهی شقی‌ترین مردمان روی زمین را به تو خبر دهم! یکی به نام احمیر (لقب قدار بن سالف) است که ناقه صالح پیامبر را پی کرد. دیگری کسی است که شمشیر بر فرق تو می‌زند و محاسن تو را به خون سرت رنگین می‌کند». از آن پس علی(علیه‌السلام) میان مسلمانان به ابوتراب معروف گردید. این کنیه را حضرت بسیار دوست داشت، زیرا پیامبر او را به چنین کنیه‌ای خطاب کرده بود.(۱)

۲- عبایة بن ربعی در وجه دیگر این نامگذاری می‌گوید: به ابن عباس گفتم: چرا رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، علی(علیه‌السلام) را «ابوتراب» نامید؟ گفت: چون علی صاحب زمین است و پس از پیامبر حجت خدا بر اهل زمین است و به وسیله او زمین و آرامش آن باقی است، از این رو او را «ابوتراب» نامید. از رسول خدا شنیدم: «وقتی روز قیامت به پا می‌شود، آن قدر ثواب و کرامت نصیب شیعیان علی(علیه‌السلام) می‌شود که کفار با دیدن این صحنه می‌گویند: ای کاش ما از خاک، یعنی از شیعیان علی بن ابی طالب بودیم».(۲)

پی نوشت‌ها:
۱-. مظهر ولایت، سید اصغر ناظم زاده قمی،قم،بوستان کتاب،۱۳۸۰ش،چاپ سوم. ص۳۸. نقل از مناقب،ابن مغازلی شافعی، ص ۸.
۲- بحارالانوار،ج ۶۵، ص ۱۲۴.تهران،اسلامیه