عاق والدین

پرسش:
اگر به پدر و مادرمان ظلم کرده و دلشان را شکسته باشیم چه کار کنیم؟ فکر می‌کنم گرفتار عاق والدین شده‌ام.

پاسخ:
برای جبران عاق والدین، اگر آنها در قید حیات‌اند چون به خاطر رفتارتان والدین شما آزرده خاطر شده‌اند، بهتر است بیشتر از سابق احترام و ادب و اطاعت را نسبت به ایشان رعایت کنید و از آنها بخواهید شما را مورد بخشش قرار دهند. مطمئن باشید که خدای مهربان قلب پدر و مادر را از جنس مهربانی خویش آفریده است. 

اما اگر در قید حیات نیستند خوب است این کارها را انجام دهید: 
۱) واجباتی که از آنها در حال حیات فوت شده مثل نماز و روزه و حج و بدهی‌های آنها را ادا کنید.
۲) به آنچه وصیت کرده‌اند، عمل شود.
۳) آنها را تا آخر عمر فراموش نکنید. برایشان طلب آمرزش و رحمت کنید. به نیابت از آنها صدقه داد. اعمال مستحب به قصد و نیت آنها به جا آورد. هدایای معنوی برای آنها فرستاد.

امام باقر علیه‌السلام فرمودند: کسی که در زمان حیات پدر و مادرش به حال آنها نیکوکار است، اگر پس از مرگ آنها را فراموش کند و حقوق و بدهی آنها را ادا نکند و برای آنها طلب رحمت نکند، خداوند او را عاق والدین به شمار می‌آورد. کسی هم که در زمان زنده بودن پدر و مادرش به خاطر احترام و احسان نکردن به آنها گرفتار عاق والدین شده اگر پس از مرگ جبران کند و قرض و بدهی آنها را ادا کند و با دعا و طلب رحمت آنها را یاد کند، خداوند متعال او را نیکوکار نسبت به پدر و مادرش به شمار می‌آورد (و دیگر گرفتار عقوق والدین نخواهد بود).(۱)

روایات زیادی داریم که کسانی که از دنیا می‌روند، از وضع خانواده خود و اعمال خوب و بد آنها آگاهند. از اعمال خوب آنها خوشحال و شاد و از اعمال بد آنها دلگیر می‌شوند، به ویژه درمورد والدین روایت داریم که ارتباط آنها با اعمال فرزندانشان برقرار است. اعمال خوب و بد فرزندان باعث خوشی یا عذاب و ناراحتی آنها در عالم برزخ می‌گردد.

بی توجهی فرزندان و فراموش کردن پدر و مادر پس از مرگ آنها و سهل انگاری در پرداخت حقوقی که در دنیا بر گردن آنها بوده و عمدا یا سهوا پرداخت نکرده‌اند، باعث آزردگی و اذیت شدن و ناراحتی آنها می‌گردد. همین به معنای عاق والدین است. برعکس جبران کوتاهی‌ها، بی‌احترامی‌ها و بی‌توجهی‌هایی که نسبت به پدر و مادر در زمان زنده بودنشان روا داشته شده، اما بعدا جبران شده، باعث شادی و خرسندی آنها در عالم برزخ می‌گردد و موجب می‌شود فرزندانی که در زمان زنده بودنشان عاق آنها بوده‌اند، در اثر نیکی پس از مرگشان، پدر و مادر از آنها راضی شوند و مورد دعای خیر و لطف آنها قرار بگیرند.

پی‌نوشت:
۱- اصول کافی، ج ۳،(ص) ۲۳۸