غیرت مرد، حیای زن

غیرت از فضائلی است که برای مرد و حیا از فضائلی است که برای زن تعریف شده است. چه چیزهایی باعث تضعیف و یا تقویت غیرت و حیا می شود؟

همان طوری که اشاره کردید غیرت به عنوان یک فضیلت اختصاصی برای مردان معرفی شده است و غیرت زن نسبت به همسرش پسندیده نیست. اما حیا اگرچه در زن ظهور و بروز بیشتری دارد ولی صفت اختصاصی زنان نیست. در روایت معروفی وقتی امیرالمومنین (علیه السلام) باخبر شد زنان عراقی دوشادوش مردان در مسیرهای عمومی رفت و آمد می کنند و به هم تنه می زنند شوهرانشان را مورد خطاب قرار داد و فرمود: «آیا حیا ندارید؟ آیا غیرت نمی ورزید؟»(1) این روایت نشان می دهد که همانطور که غیرت زیبنده مرد است، حیا نیز از او مورد انتظار است. اما غیرت زن نسبت به همسرش و حیا برای او مورد تایید نیست. امیرالمومنین(علیه السلام) می فرمایند: «غَيْرَةُ الْمَرْأَةِ كُفْرٌ وَ غَيْرَةُ الرَّجُلِ إِيمَان؛ غیرت زن کفر و غیرت مرد ایمان است.»(2) امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «خَيْرُ نِسَائِكُمُ‏ الَّتِي إِذَا خَلَتْ مَعَ زَوْجِهَا خَلَعَتْ لَهُ دِرْعَ الْحَيَاءِ وَ إِذَا لَبِسَتْ لَبِسَتْ مَعَهُ دِرْعَ الْحَيَاءِ؛ بهترین زنان شما کسی است که چون با شوهرش خلوت کند، پیراهن حیا از تن بکند، اما هرگاه بیرون از خانه رود، لباس حیا بپوشد.»(3) مرد ذاتا غیور آفریده شده است و زن نیز طبعا با حیا است. بنابراین آنچه مرد و زن باید انجام دهند برای تثبیت و حفظ این فضیلت اخلاقی و جلوگیری از جایگزینی بی غیرتی و بی حیایی است. در ادامه به آنچه باعث بی غیرتی فرد می شود اشاره می کنیم: ترک غیرت ورزی همانطوری که گفته شد غیرت یکی از صفات ذاتی مرد و مقتضای مردانگی است. اما آنچه این فضیلت را حفظ میکند رفتار غیرت مندانه است. هر صفتی که رفتارهای متناسب با آن ترک شود کم کم به حذف آن صفت منتهی می شود. امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: «إِذَا أُغِيرَ الرَّجُلُ فِي أَهْلِهِ أَوْ بَعْضِ مَنَاكِحِهِ مِنْ مَمْلُوكِهِ فَلَمْ يَغَرْ وَ لَمْ يُغَيِّرْ بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ طَائِراً يُقَالُ‏ لَهُ‏ الْقَفَنْدَرُ حَتَّى يَسْقُطَ عَلَى عَارِضَةِ بَابِهِ‏ ثُمَّ يُمْهِلَهُ أَرْبَعِينَ يَوْماً ثُمَّ يَهْتِفَ بِهِ إِنَّ اللَّهَ غَيُورٌ يُحِبُّ كُلَّ غَيُورٍ فَإِنْ هُوَ غَارَ وَ غَيَّرَ وَ أَنْكَرَ ذَلِكَ فَأَنْكَرَهُ وَ إِلَّا طَارَ حَتَّى يَسْقُطَ عَلَى رَأْسِهِ فَيَخْفِقَ بِجَنَاحَيْهِ عَلَى عَيْنَيْهِ ثُمَّ يَطِيرَ عَنْهُ فَيَنْزِعُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ بَعْدَ ذَلِكَ رُوحَ الْإِيمَانِ وَ تُسَمِّيهِ الْمَلَائِكَةُ الدَّيُّوثَ؛ اگر مردى درباره خانواده يا همبستران حلال (كنيز) خويش در جايى كه غيرتمندى لازم است غيرت به خرج نداد و اوضاع را بر پايه عفاف تغيير نداد، خداوند پرنده ‏اى به‏ نام قفندر می فرستد كه در پاشنه در خانه ‏اش لانه می كند، آنگاه چهل روز او را مهلت می دهد سپس بر او بانگ می زند كه خداوند غيور است و هر غيورى را دوست می دارد. پس اگر مرد غيرت به خرج داد و بر وضع موجود برآشفت و آن را دگرگون ساخت (كه هيچ) وگرنه به پرواز می آيد تا بر سر مرد بنشيند و با دو بالش بر دو چشمش می زند سپس پرواز می كند. از آن پس خداوند روح ايمان را از آن مرد می گيرد و فرشتگان او را ديّوث می نامند.»(4) موسیقی حرام امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «إِنَّ شَيْطَاناً يُقَالُ لَهُ الْقَفَنْدَرُ إِذَا ضُرِبَ فِي مَنْزِلِ الرَّجُلِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً بِالْبَرْبَطِ وَ دَخَلَ‏ عَلَيْهِ‏ الرِّجَالُ وَضَعَ ذَلِكَ الشَّيْطَانُ كُلَّ عُضْوٍ مِنْهُ عَلَى مِثْلِهِ مِنْ صَاحِبِ الْبَيْتِ ثُمَّ نَفَخَ فِيهِ نَفْخَةً فَلَا يَغَارُ بَعْدَ هَذَا حَتَّى تُؤْتَى نِسَاؤُهُ فَلَا يَغَارُ؛ وقتي كه در منزل شخصي چهل روز بربط (نوعي از آلات لهو) نواخته شود و مردان اجنبي در آن جا وارد شوند شيطان قبيح المنظري به اسم قَفَندر تمام اعضاي بدن خود را بر اعضاي بدن صاحب خانه قرار مي دهد سپس بر صاحب خانه مي دمد كه در نتيجه آن شخص پس از آن بی غیرت میشود حتي اگر به زنش هم تجاوز شود در او اثري نمي كند.»(5) ضعف ایمان هر صفتی با ضعف ریشه ها و آبشخورهای آن صفت ضعیف می شود. در روایات ایمان به عنوان منشا غیرت معرفی شده است. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «إِنَّ الْغَيْرَةَ مِنَ‏ الْإِيمَان‏؛ به درستیکه غیرت از ایمان است.»(6) آنچه حیا را در انسان تضعیف می کند: هر کاری که باعث ضعف ایمان شود امام صادق و یا امام باقر(علیهما السلام) می فرمایند: «الْحَيَاءُ وَ الْإِيمَانُ مَقْرُونَانِ‏ فِي‏ قَرَنٍ فَإِذَا ذَهَبَ أَحَدُهُمَا تَبِعَهُ صَاحِبُهُ؛ حيا و ايمان قرين يك ديگرند اگر يكى رفت ديگرى نيز همراه‏ آن ميرود.» (7) پرحرفی امیرالمومنین(علیه السلام) می فرمایند: «مَنْ كَثُرَ كَلَامُهُ كَثُرَ خَطَؤُهُ‏ وَ مَنْ كَثُرَ خَطَؤُهُ قَلَ‏ حَيَاؤُه؛ کسی که کلام او زیاد شود خطای او زیاد می شود و کسی که خطای او زیاد شود حیای او کم می شود.»(8) درخواست زیاد از مردم امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: «طَلَبُ الْحَوَائِجِ إِلَی النَّاسِ اسْتِلَابٌ‏ لِلْعِزِّ وَ مَذْهَبَةٌ لِلْحَيَاء؛ اظهار نیاز به مردم عزت را سلب و حیا را نابود می کند.»(9) فقر امیرالمومنین(علیه السلام) می فرمایند: «مَنِ ابْتُلِيَ بِالْفَقْرِفَقَدِ ابْتُلِيَ بِأَرْبَعِ خِصَالٍ بِالضَّعْفِ فِي يَقِينِهِ وَ النُّقْصَانِ فِي عَقْلِهِ وَ الرِّقَّةِ فِي دِينِهِ وَ قِلَّةِ الْحَيَاءِ فِي وَجْهِهِ فَنَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الْفَقْرِ؛ کسی که به فقر مبتلا شود به چهار پیامد دچار می شود: ضعف یقین، نقصان عقل، سستی دین و کمی حیا. بنابراین از فقر به خدا پناه می بریم.»(10)

پی نوشت ها:

1. کلینی، محمد بن یعقوب(321ق)، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه ، ج11، ص232.

2. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن(1104ق)، وسائل الشیعة، قم، موسسه آل البیت، ج‏20، ص157.

3. همان، ج‏20، ص29.

4. کلینی، محمد بن یعقوب(321ق)، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه ، ج‏5، ص536.

5. همان، ج‏5، ص536.

6. ابن بابويه، محمد بن على‏(381 ق)‏، من لا يحضره الفقيه، مصحح: غفارى، على اكبر، قم، جامعه مدرسین، ج‏3، ص444.

7. کلینی، محمد بن یعقوب(321ق)، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه ، ج‏2، ص106.

8. ابن شعبه حرانى، حسن بن على‏، تحف العقول، مصحح: غفارى، على اكبر، قم، جامعه مدرسین، ص89.

9. کلینی، محمد بن یعقوب(321ق)، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه ، ج2، ص148.

10. شعيري، محمد بن محمد، جامع الاخبار، نجف، مطبعة حيدرية، ص110.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید