زن، اشتغال و استقلال

به نظر شما در شرایط کنوی جامعه استقلال مالی یک خانم چه مزایا و چه معایبی دارد؟ چرا گاها دیده و شنیده می شود که آقایان با کار کردن خانمها مخالفند؟ آیا این مخالفت به دلیل محیط کار است یا استقال مالی؟ اگر با کار کردن خانمها موافقید چرا؟ اگر مخالفید چرا؟

از آیات و روایات مختلف می توان دریافت که اسلام نسبت به اشتغال زنان و کسب درآمد توسط آنان، هیچ مخالفت یا نهی خاصی ندارد و حقوق زنان را در اموال و موضوعات اقتصادی همچون مردان، محترم می شمارد. «لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُواْ وَلِلنِّسَاء نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ؛ برای مردان از آن چه کسب کرده اند، بهره ای است و برای زنان از آن چه کسب کرده اند، بهره ای است.» (۱) این آیه نشان می دهد که زنان علاوه بر اینکه بر اموالشان از هر راهی که به دست آمده باشد (ارث، هدیه، مهریه و ...) تسلط دارند، بلکه می توانند به کسب و کار هم پرداخته و شاغل باشند. بنابراین در درجه اول، اشتغال زنان در اسلام پذیرفتنی ست. در عین اینکه وظیفه اصلی خانم ها، همان مدیریت داخلی زندگی ست و داشتن شغل بیرون از منزل، به هیچ عنوان جزء وظایف بانوان به شمار نمی رود و به قول مقام معظم رهبری، هیچ مایه افتخاری هم نیست. «یکی از بزرگ‌ترین خطاهای تفکّر غربی در مورد مسئله‌ی زن، همین عنوان «برابری جنسی» است. عدالت یک حق است؛ برابری گاهی حق است، گاهی باطل است؛ چرا باید انسانی را که از لحاظ ساخت طبیعی - چه از لحاظ جسمی، چه از لحاظ عاطفی - برای یک منطقه‌ی ویژه‌ای از زندگی بشر ساخته شده، از آن منطقه‌ی ویژه جدا کنیم، به منطقه‌ی ویژه‌ی دیگری که برای یک ساخت دیگر، برای یک ترکیب دیگری خدای متعال آماده کرده بکشانیم؟ چرا؟ این چه منطق عقلایی دارد، چه دلسوزی‌ای در این هست؟ چرا باید کاری که مردانه است به زن داده بشود؟ این چه افتخاری است برای زن، که کاری را انجام بدهد که مردانه است؟» (۲) بنابراین در اینکه وظیفه اصلی بانوان مدیریت امور داخلی مادر و انسان سازی ست، شکی نیست و قبلا هم عرض کرده ایم. اما به دور از هر نوع تعصب و سوگیری افراطی، باید این را هم پذیرفت که اشتغال بانوان، یک امر منفی مطلق نیست. بلکه جنبه های مثبتی هم دارد و خیلی اوقات برای کسی که این توانائی را دارد، حتی واجب هم هست. مثل انجام دادن خدمات پزشکی مختص بانوان و امثال این. و قاعدتا بر هر امری مزایا و معایبی ست که در شرایط متفاوت و همچنین نسبت به افراد مختلف، می تواند کاملا متغیر باشد. برخی مزایای احتمالی اشتغال و استقلال مالی زنان: 1. زن می تواند با هدیه و انفاق اموالش، از ثواب عمل صالح برخوردار شده و به پروردگارش نزدیکتر شود، بدون اینکه در امور اقتصادی خانواده خللی ایجاد شود. زنان زیادی در تاریخ بوده اند که به وسیله اموالشان به پیشرفت اسلام کمک کرده اند. از جمله حضرت خدیجه سلام الله علیها. 2. اگر نیازهای خاصی داشت و همسرش به هر دلیلی قادر به برآورده کردن آنها نبود، می تواند خودش نیازش را برطرف کرده و از تنش و ناراحتی در خانواده و روابط با همسرش پیشگیری کند. انسانی که نیازهایش برطرف شده و در سختی خاصی نیست، قطعا رفتار و برخوردش با اطرافیان و خانواده بهتر و با طمأنینه بیشتری ست. 3. اگر خدای نکرده حادثه ای رخ داد و زن به هر دلیلی همسرش را از دست داد، دچار مشکلات مالی و اقتصادی نشده و زندگی اش از هم پاشیده نمی شود. این مسئله غیر از اینکه بعد از حادثه زن را حفظ می کند، حتی در طی زندگی هم حس آرامش و عدم ترس از آینده را به او می بخشد. 4. زن شاغل از نظر فکری باید خلاق بوده و توانائی مدیریت و اداره چند کار همزمان را داشته باشد، این روحیه می تواند زن را تبدیل به مادری بهتر و همسری توانمندتر سازد. به این معنا که معمولا وقتی انسان (به طور کلی و صرفنظر از جنسیت) در چند زمینه مشغول کار شده و زندگی اش دارای ابعاد مختلف می شود، قاعدتا باید بین این زمینه ها و ابعاد مختلف یک توازن و هماهنگی ایجاد کند. و تلاش در هر زمینه ای، باعث رشد انسان و ارتقا اوست. بنابراین خانم هایی که غیر از وظایف اصلی شان، در اوقات فراغتشان به امور دیگری هم مشغول می شوند، به طور معمول توانمندی شان در این زمینه بیشتر خواهد شد. این بدان معنا نیست که این توانمندی را بدون پرداخت هزینه و به راحتی به دست می آورند. همچنین بدین معنا هم نیست که خانم های دیگر این توانائی را نداشته باشند، یا نتوانند به دست آوردند. 5. زن شاغل، رنج کسب مال را درک کرده و با هزینه های غیر ضروری، کمتر زندگی خانوادگی اش را دچار اسراف و هزینه های بیهوده می کند. 6. اگر به هر دلیلی درآمد همسر برای برطرف کردن تمام نیازهای خانواده کافی نبود، زن می تواند با میل خودش به او کمک کرده و مقداری از هزینه های زندگی را به عهده بگیرد و مشکلات مالی خانواده را کمتر کند. مشکلات مالیِ کمتر، روابط بین فردی بهتری را رقم می زند. 7. با هدیه دادن به همسر، فرزندان، خانواده پدری و دیگران، غیر از اینکه ایجاد محبت می کند، اعتماد به نفس پیدا کرده و با داشتن این حس خوشایند، روحیه شادتر و بهتری در برخورد با اطرافیانش دارد. و ... برخی معایب احتمالی: 1. زنی که ساعات زیادی از روز را بیرون از منزل مشغول است، توانائی اش برای پرداختن به وظایف اصلی یعنی همسری و مادری کاهش پیدا کرده و ممکن است این امر مهم برایش کمرنگ شود. 2. حتی اگر توانائی هم وجود داشته باشد، از نظر وقت و زمان کافی ممکن است مشکلاتی ایجاد شود. 3. گاهی اوقات مردانی که همسرشان شاغل است، نسبت به درآمد آنان چشمداشت پیدا کرده و توقع دارند که پا به پای آنان در هزینه های زندگی مشارکت داشته باشند. اینکار اگر با میل و رضایت زنان انجام شود، بسیار عالی؛ اما اگر به صورت یک کشمکش و درآمده و مرد این را حق خودش بداند، اصلا درست نیست. 4. برخی افراد (چه زن و چه مرد) همه چیز را در پول و مسائل مالی می بینند و صرفِ داشتنِ استقلال مالی باعث می شود که بر دیگران حس تسلط و استکبار داشته باشند. اگر زنی چنین روحیه ای داشته باشد، مسلما با داشتن استقلال مالی، مدیریت مرد را در خانواده بر نمی تابد و باعث مشکلات فراوان خواهد شد. اجتماعِ کوچکِ خانواده، نیاز به مدیر دارد و خداوند این مسئولیت را بر عهده مردان گذاشته. برای اینکه مرد بتواند به خوبی به وظایفش عمل کند، باید ابزار این کار و اختیاراتش هم به طور کامل پذیرفته شود. 5. ممکن است برخی زنان حس کنند که چون نیاز مالی به همسرشان ندارند، پس دلیلی ندارد که برخی رفتارهای ناخوشایند او را تحمل کرده و به بهبود روابط فکر کنند؛ بلکه با کوچکترین مسئله ای، کار را به جدائی و طلاق بکشند! 6. اگر زن دارای روحیه تجمل گرائی باشد، استقلال مالی به این امر دامن زده و او را در ورطه اسراف و چشم و هم چشمی وارد می کند. و .... با در نظر گرفتن تمامی موارد بالا و موارد احتمالیِ دیگر، هر کسی می تواند نسبت به خودش و زندگی شخصی اش تصمیم نهائی را بگیرد. روحیه افراد و همچنین شرایط زندگی، مختلف است و مسلما تصمیم های متفاوتی را هم می طلبد.

پی نوشت:

۱. سوره نساء، آیه ۳۲.

۲. بیانات در دیدار جمعی از بانوان برگزیده کشور، در آستانه‌ی میلاد باسعادت حضرت فاطمه‌ی زهرا (سلام الله علیها)؛ ۳۰ فررودین ۱۳۹۳.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید