آدم و حوا از یک گل

چرا خداوند از همان ابتدا آدم و حوا را از یک گِل واحد و همزمان نیافرید؟

باید توجه داشت که ملاک برتری و مزیت داشتن، بودن خلقت همزمان یا خلقت در دو زمان مختلف نیست بلکه ملاک برتری را باید مسائل دیگری قرار داد که ذیلا بررسی می شود. آيا خلقت زن و آفرينش مرد از دو گوهر مستقل و دو مبدأ قابلی جداگانه است تا هر كدام دارای آثار خاص و لوازم مخصوص باشد، مانند دو گوهر كه از دو كان منحاز ظهور می‏ كنند و جنس هر كدام غير از جنس ديگری است. (احتمال اول) هر دو از يک گوهرند و هيچ امتيازی بين آن ها از لحاظ گوهر وجودی نيست، مگر به اوصاف كسبی و اخلاق تحصيلی و ... . (احتمال دوم) مرد بالاصاله از يک گوهر خاص خلق شده سپس زن از زوائد مبدأ تابع مرد، به طور متفرع بر آن آفريده شده است. (احتمال سوم)به عكس يعنی زن بالاصاله از يک گوهر معين آفريده شده سپس مرد از زوائد مبدأ تابع زن، بطور طفيلی و فرع وی فرآورده شده است؟ احتمال اول جايگاهي در تفسير و شواهد قرآني و مانند آن ندارد. عمده احتمال دوم و سوم است. آنچه از ظواهر آياتِ ناظر به اصل آفرينش استنباط می ‏شود و برخی از احاديث نيز آن را تأييد می ‏نمايد همانا احتمال دوم است. و اما احتمال سوم نه تنها از ظواهر آيات راجع به خلقت استظهار نمی‏ شود بلكه بعضی از احاديث نيز آن را ناصواب می‏ داند. امّا آيه ‏های خلقت مانند: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ ۚ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا»؛ ای مردم از پروردگارتان كه شما را از نفس واحده آفريد و جفتش را نيز از او آفريد و از آن دو مردان و زنان بسياری پراكند پروا داريد، و از خدايی كه به نام او از همديگر درخواست می‏ كنيد پرواكنيد، و خويشاوندان را ـ فراموش نكنيد ـ كه خدا همواره بر شما نگهبان است.(1) منظور از نفْس در اين كريمه همانا گوهر و ذات و اصل و واقعيت عينی شی‏ء است. و مراد از آن، روح، جان، روان و مانند آن نيست. مثلاً اگر گفته‏ اند فلان شی‏ء فی نفسه چنين است، يعنی در ذات و هستی اصلی خود چنين است و وقتی گفته ‏اند: «جائنی فلان نفسه»، يعنی فلان كس خودش آمده است كه معنای نفس، مرادف با عين، يعنی اصل ذات خواهد بود. بنا بر مبنای فوق مفاد آيه مزبور: اولاً همه انسان ها از هر صنف ـ خواه زن خواه مرد، زيرا كلمه ناس شامل همگان می‏ شود ـ از يک ذات و گوهر خلق شده‏ اند و مبدأ قابلی آفرينش همه افراد يک چيز است. ثانياً اوّلين زن كه همسر اوّلين مرد است، او هم از همان ذات و گوهر عينی آفريده شده، نه از گوهر ديگر و نه فرع بر مرد و زائد بر او و طفيلی وی. بلكه خداوند اولين زن را از همان ذات و اصلی آفريده است كه همه مردها و زن ها را از همان اصل خلق كرده است. آن گاه به كيفيت تكثير نسل اشاره می ‏شود. مطالب ياد شده را مي‏ توان از آيه: «هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَ جَعَلَ مِنْهَا ...»؛ اوست كه شما را از نفس واحدی آفريد، و جفت وی را از آن پديد آورد(2) و از آيه: «خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا ...»؛ آفريد شما را از نفس واحد سپس جفت وی را از آن پديد آورد(3)؛ استفاده نمود. پس مفاد آيه‏ های ناظر به اصل آفرينش، همانا وحدت مبدأ قابلی خلقت همه مردان و زنان و نيز اولين مرد و اولين زن كه نسل كنونی به آن ها منتهی می ‏شوند، خواهد بود. پس روشن شد كه آفرينش زن و مرد از يک گوهر است و همه زنان و مردان مبدأ قابلی واحد داشته، چه اين كه مبدأ فاعلی همه آن ها خدای يگانه و يكتاست و هيچ مزيتی براي مرد نسبت به زن در اصل آفرينش نيست، و اگر برخی از روايات عهده‏ دار اثبات اين مزيّت اند، يا از لحاظ سند نارسا و يا از جهت دلالت ناتمام ‏اند.

______

(1) نساء/ 1.

(2) اعراف/ 189.

(3) زمر/ 6.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید