تبدیل عشق مجازی به حقیقی

از چه راهی عشق مجازی را به عشق الهی و حقيقی تبديل كنيم؟ عشق یعنی محبت و علاقه شدید؛ اما با توجه به متعلقش که چه کسی یا چه چیزی (مانند علاقه به کار خاص و یا اشیاء یا علاقه به کمال و صفات نیک و یا عبادت) باشد متفاوت خواهد بود که به مواردش اشاره می کنم: 1 . عشق جسمانی که منشأ آن زیبائی های ظاهری و جذابیت های جنسی است. 2 . عشق روحانی به معنای تعلق و نوعی کشش بین دو روح، مانند عشق و علاقه دو دوست یا شاگر و استاد. 3. عشق به معبود حقیقی. عشق در یک تقسیم کلی: یا جسمانی است یا روحانی؛ و عشق روحانی: یا عشق و تعلق خاطر به یک روح دیگر هست، و یا عشق به خداست. و به اصطلاح دیگر عشق: یا حقیقی است و یا مجازی و یا کاذب. هر چیزی که باعث بشود دل انسان از یاد الهی خالی، و غافل از یاد خدا شود و لو اسمش عشق باشد مذموم هست. مفضل بن عمر می گويد: از امام صادق (علیه السلام) در مورد عشق پرسيدم فرمود: «قلوب خلت من ذكر الله فأذاقها الله حب غيره»؛ دلهائى كه از ياد خدا تهى شوند و خدا دوستى ديگرى را به آن ها چشاند.(1) وقتی دل انسان تهی از یاد خدا شد و سراسر وجودش از غفلت لبریز و از یاد معشوق حقیقی غافل شد، این عشق دروغین هرگز به عشق حقیقی منجر نخواهد شد. آن عشقی که مقدمه برای عشق حقیقی و تحقق و رشد آن است، علاقه و عشقی است که به دنیا و مظاهر خداوند ـ هر کس که باشد (زن و فرزند و طبیعت و غیره) ـ را دوست بدارد، از این باب که مظهر و تجلی و نور و نشانه خداوند است. به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست * عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست(2) در این صورت هست که عشق مجازی به عشق حقیقی مبدل می شود، چرا که به دنیا دل نبسته و این دنیا رو مستقل ندیده، بلکه آن را تجلی نور حق و نشانه آن دیده. بر وضع گهر زموج خندد دریا * جز آزادی نمی پسندد دریا عارف نشود شیفته عالم رنگ * بر طره موج دل نبندد دریا(3) وقتی انسان آب را در جوی دید و همان جا متوقف شد به سر چشمه نمی رسد، اما وقتی این مسیر را دنبال کرد و دانست که این آب سرچشمه ای دارد و به دنبال سرچشمه رفت آن را پیدا می کند. به دريا بنگرم دريا ته بينم * به صحرا بنگرم صحرا ته بينم به هر جا بنگرم كوه و در و دشت * نشان از قامت رعنا ته بينم(4) «وَ مِنَ النَاسِ مَنْ يَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللهِ اَنْدَادَاً يُحِبُّونَهُمْ کحُبِّ اللهِ وَ الَّذِينَ آمَنُوا اَشَدُّ حُبّاً لِلَّه»؛ برخی از مردم چيزهايی را شريک خدا گرفته اند و آنان را مانند خدا دوست دارند اما مومنان خدا را بسيار دوست دارند.(5) خلاصه این که تنها نقطه مشترک عشق دروغین، مجازی و حقیقی، در همین علاقه زیاد است؛ اما از نظر حقیقت با هم تفاوت عمده دارند و عشقی منجر به عشق حقیقی می شود که دنیا را تجلی حضرت دوست بداند و از دیدن نشانه های او به خود او برسد و به او عشق بورزد، و البته با مطالعه در نشانه های الهی معرفت خود را نسبت به مبدا هستی، بالا ببرد که پایه عشق به خدا اولا معرفت و ثانیا عبادت است. از باب تبرک یک حدیث قدسی را در آخر نوشته ام ذکر می کنم: «یا داود بلغ اهل الارض انی حبیب من احبنی و جلیس من جالسنی و مونس لمن انس بذکری و صاحب لمن صاحبنی و مختار لمن اختارنی و مطیع لمن اطاعنی و ما احبنی احد من خلقی عرفت ذلک من قلبه الا احببته حبا لایتقدمه احد من خلقی من طلبنی بالحق وجدنی و من طلبه غیری لم یجدنی فارفضوا یا اهل الارض ما انتم علیه من غرورها و هلموا الی کرامتی و مصاحبتی و مجالستی و مؤانستی و آنسوا بی أو انسکم و اسارع الی محبتکم» خداوند به حضرت داود می فرماید: ای داود! من دوست کسی هستم که مرا دوست بدارد، همنشین کسی هستم که با من همنشینی کند، مونس کسی هستم که با ذکر من مأنوس باشد، همراه کسی هستم که با من همراهی کند، برگزیده کسی هستم که مرا برگزیند، مطیع کسی هستم که از من اطاعت کند، و دوست نمی دارد مرا هیچ کس از بندگانم که من این دوستی را از قلب او بدانم مگر این که او را دوست می دارم دوست داشتنی که هیچ کس از خلق من قبلا او را دوست نداشته. هر کس به راستی مرا طلب کند خواهد یافت، و هر کس غیر مرا جستجو کند مرا نخواهد یافت. پس ای اهل زمین دور بیندازید از خودتان آنچه را بر آن هستید، از غرور دنیایی و بشتابید به سوی کرامت من و همراهی و همنشینی و انس با من و با من مأنوس شوید تا با شما انس بگیرم و بشتابم به سوی محبت شما.(6)

_____________

1. امالى شيخ صدوق، ترجمه كمره ‏اى، متن، ص 669.

2. سعدی شیرازی.

3. بیدل دهلوی.

4. بابا طاهر عریان.

5. بقره/ 165.

6. الجواهر السنیه، ص 94؛ بحارالانوار، ج 67، ص 25.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید