محدوده تواضع

آیا باید همیشه و در مقابل همه متواضع بود؟ تواضع تا کجا و در مقابل چه کسانی خوب است؟ طبق آیات قرآن و روایات معصومین (علیهم السلام)، تواضع باید در برابر مومنین صورت پذیرد: «وَ اخْفِضْ جَناحَكَ لِلْمُؤْمِنين‏»؛ و بال خودت را برای مؤمنان پایین بیاور.(1) «وَ اخْفِضْ جَناحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنين‏»؛ (اى پيامبر) بال و پر خود را براى مؤمنانى كه از تو پيروى می كنند بگستر (و نسبت به آن ها تواضع و مهربانى كن).(2) تکبر هم در یک جا بسیار پسندیده و به جاست و درمان کبر است، مثلا در برابر سلاطین متکبر، نباید فروتنی کرد، بلکه باید با تکبر برخورد نمود تا فکر نکند فقط خودش بالاست، از این رو امیرالمومنین (علیه السلام) در حدیث زیبایی فرموده اند: «التكبر على المتكبرين هو التواضع بعينه‏»؛ تکبر کردن در برابر انسان متکبر، به عینه، تواضع است.(3) اصلا امیرالمومنین از جانب رسول الله (صلی الله علیه و آله)، تکبر را به عنوان یک روش درمانی برای انسان های کافر و گنه کار، معرفی نموده اند؛ لذا فرمودند: «أمَرَنا رَسُولُ اللَّهِ ص أَنْ نَلْقَى أَهْلَ الْمَعَاصِي بِوُجُوهٍ مُكْفَهِرَّةٍ»؛ پیامبر خدا به امر فرمودند که با اهل معاصی با چهره ای عبوس برخورد کنیم.(4) هم چنین پیامبر فرموده اند: «إِذَا رَأَيْتُمُ الْمُتَوَاضِعِينَ مِنْ أُمَّتِي فَتَوَاضَعُوا لَهُمْ وَ إِذَا رَأَيْتُمُ الْمُتَكَبِّرِينَ فَتَكَبَّرُوا عَلَيْهِمْ فَإِنَّ ذَلِكَ لَهُمْ مَذَلَّةٌ وَ صَغَار»؛ آن گاه كه به انسان هاى مؤمن متواضع برخورديد، با آنان تواضع كنيد، ولى اگر به انسان هاى متكبر برخورد نموديد با آنان تكبر ورزيد؛ زيرا اين روش، براى آنان خوارى و حقارت مى آورد.(5)

ـــــــــــــــــــ

(1) حجر/ 88.

(2) شعراء/ 215.

(3) شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، جلد 20، ص 298.

(4) کافی، ج 5، ص 59.

(5) مجموعه ورام، ج ‏1، ص 201.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید