شهیدان جنگ صفین

چه کسانى از اصحاب در جنگ صفّین به شهادت رسیده‌ اند؟

در نبرد صفّین تعدادی از برجستگان اصحاب پیامبر حضور داشتند. یعقوبی گوید: هفتاد نفر از رزمندگان جنگ بدر، و هفتصد نفر از آنان که در بیعت رضوان با نبی گرامی اسلام بیعت کرده بودند، و از دیگر مهاجران و انصار چهار صد نفر در رکاب امیرمؤمنان علی (علیه‎السلام) بودند(1)، در حالی که تعداد اصحاب پیامبر در لشگر معاویه از عدد انگشتان دست تجاوز نمی ‎کرد، آن هم از نو مسلمانانی بودند که بعد از فتح مکه مسلمان شده بودند! نقل کرده ‎اند که معاویه به انصار گفت چرا از من طلبکارید؟! «فوالله لقد کنتم قلیلا معی، کثیرا مع علی»؛ به خدا قسم اندکی از شما با من بودید ولی اکثر شما با علی (علیه‎السلام) بودید».(2) طبق نقل ابن جوزى، تنها بيست و پنج نفر از اصحاب بدرى در اين جنگ در ركاب اميرمؤمنان (عليه السلام) به شهادت رسيده است: «و قتل بصفّين سبعون ألفا خمسة و أربعون ألفا من أهل الشام و خمسة و عشرون ألفا من أهل العراق منهم خمسة وعشرون بدريّا»؛ در جنگ صفّين هفتاد هزار نفر؛ چهل و پنج هزار نفر از اهل شام، بيست و پنج هزار نفر از اهل عراق كشته شدند كه بيست و پنج نفر از آن‌ ها بدرى بودند.(3) ما به تعدادى از اين افراد اشاره خواهيم كرد: 1. عمار ياسر 2. خزيمة ذوالشهادتين: خزيمة بن ثابت، يكى از ياران با وفاى رسول خدا (صلى الله عليه و آله) و از كسانى است كه بر پيمان خود تا آخر عمر پابرجا ماند. او از حاضران در جنگ بدر و ساير جنگ‌ ها بود، رسول خدا شهادت او را به منزله دو شهادت به حساب آورد، به همين خاطر به «ذوالشهادتين» مشهور شد. او در جنگ صفّين در ركاب اميرمؤمنان (عليه السلام) حاضر بود و در اين جنگ به شهادت رسيد. 3. هاشم بن عتبة: هاشم بن عتبة بن أبى وقاص، مشهور به هاشم مرقال، برادر زاده سعد بن أبى وقاص، يكى از ياران رسول الله است كه در جنگ صفّين به درجه رفيع شهادت نائل است. 4. ابو فضاله الأنصاری: ابو فضالة انصارى، يكى از حاضران در جنگ بدر بود كه در صفّين به شهادت رسيد. 5. سهيل بن عمرو الأنصاری: او نيز از اصحاب رسول خدا و از حاضران در جنگ بدر بود كه در جنگ صفّين در ركاب اميرمؤمنان (عليه السلام) به شهادت رسيد. 6. عبد الله بن بديل و برادرش 7. عبد الله بن كعب مرادی: ابن عبد البر، ابن أثير و ابن حجر نام او را در زمره اصحاب آورده و تصريح كرده‌ اند كه در جنگ صفّين به شهادت رسيده است. 8. ابو عمره انصاری: ابو عمره انصارى، يكى از اصحاب رسول خدا (صلى الله عليه وآله) است كه در جنگ صفين به شهادت رسيده است. البته در نام او كه بشير بن عمرو است يا ثعلبة بن عمرو اختلاف است؛ اما در اين كه او در ركاب اميرمؤمنان (عليه السلام) شهيد گردید، ترديدى نيست. هم چنين علماى اهل سنت نوشته‌ اند كه او در جنگ جمل يک صد هزار درهم به اميرمؤمنان (عليه السلام) كمک مالى كرد تا بر دشمنان خدا پيروز شود. 9. أبو حازم البجلی 10. جندب بن زهير العامری: جندب بن زهير، يكى از اصحاب رسول خدا (صلى الله عليه و آله) و يكى از ياران دلاور اميرمؤمنان (عليه السلام) در جنگ صفّين بود و در همين جنگ به شهادت رسيد. 11. محمد بن سليمان بن رفاعه: محمد بن سليمان، يكى ياران رسول خدا بود كه در جنگ احد نيز شركت داشت، او نيز در جنگ صفين به شهادت رسيده است. 12. سعد بن الحارث:سعد بن الحارث يكى از كسانى است كه از اصحاب رسول خدا بوده و در جنگ صفين به شهادت رسيده است. 13. محمد بن سليمان بن رفاعة: محمد بن سليمان، يكى از ياران رسول خدا بود كه در جنگ احد نيز شركت داشت، او نيز در جنگ صفين به شهادت رسيده است. 14. سعد بن الحارث: سعد بن الحارث يكى از كسانى است كه از اصحاب رسول خدا بوده و در جنگ صفين به شهادت رسيده است. 15. عبد الله بن أرقم: ابن كثير دمشقى سلفيى در كتاب معتبر البداية والنهاية مى‌ نويسد كه عبد الله بن أرقم كه كاتب وحى نيز بوده، در جنگ صفين در ركاب اميرمؤمنان (عليه السلام) به شهادت رسيده است. 16. يعلی بن امية:يعلى بن اميه، يكى از اصحاب است كه در ابتدا از طرفداران عائشه و طلحه و زبير بود، در جنگ جمل با آن‌ ها بود. او همان كسى است كه جمل مشهور به عسكر را براى عائشه خريد و به زبير كمک مالى زيادى كرد؛ اما پس از آن به حقانيت اميرمؤمنان (عليه السلام) ايمان آورد و در جنگ صفين در ركاب حيدر كرار به شهادت رسيد.

________________

1) تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 188، عدد شرکت کنندگان در بیعت رضوان در بین رزمندگان جنگ صفین را خلیفه بن خیاط 800 نفر ذکر کرده است، تاریخ خلیفه بن خیاط، ص 148.

(2) العقد الفرید، ج 3، ص 91.

(3) ابن الجوزی الحنبلی، جمال الدين ابوالفرج عبد الرحمن بن علی بن محمد (متوفاى 597 هـ)، المنتظم فی تاريخ الملوك و الأمم، ج 5، ص 120، ناشر: دار صادر - بيروت، الطبعة: الأولى، 1358.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید