تاریخچه فدک

فدك دقیقا کجا بود و شامل چه بخش هایی از سرزمین عرب ها بود و از ابتدا به چه کسی تعلق داشت؟ این ادعا که محدوده فدک از یک سمت تا یمن، از سمت دیگر تا آفریقا، از سمت دیگر تا ارمنیه و از سمت دیگر تا سمرقند است؛ ادعای صحیحی است؟ «فدک» دهکده‌ای است در حجاز، که فاصله‌ آن تا مدینه دو یا سه روز، در زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) بوده است. این منطقه‌، با آب‌ و هوای خوش و محصولات فراوان کشاورزی، در نزدیکی خیبر واقع شده(1)، و محل سکونت یهودیان در زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) بوده است.(2) رئيس آنان در روز فتح آن جا، مردي به نام يوشع بن نون بود. نام اين سرزمين نيز به اسم «فدک بن هام» پسر «هام بن نوح» اول کسی بود که در آن جا سکونت يافته است(3). اين باغ ها در شمال مدينه واقع شده بود و هم اکنون نيز باقی است و فاصله آن تا مدينه صد کيلومتر است. اما این محدوده ای که شما بیان کرده اید، بیانی است از امام کاظم (علیه السلام) در پاسخ هارون الرشید، که از این قرار است: هارون الرشيد به امام موسى كاظم (علیه السلام) مى گفت: محدوده جغرافيايى فدک را تعيين كن تا آن را به تو بازگردانم. و امام (علیه السلام) از پاسخ خوددارى مى كردند. هارون اصرار بسيار كرد، حضرت فرمودند: «سرزمينى محدود به حدود زير: حدّى به عدن، حدّى به سمرقند، حدّى به آفريقا و بالاخره حدّى به كناره درياى روم و ارمنستان.» هارون از شنيدن اين سخنان امام کاظم (عليه السلام) سخت برآشفت و گفت: پس برای ما چه باقی می ماند که بر آن حکومت کنيم؟ امام فرمودند: «می دانستم اگر حدود فدک را تعيين کنم آن را به ما بر نمی گردانی.»(4) این بیان امام کاظم (علیه السلام) برای تعیین محدوده جغرافیایی سرزمین نیست، بلکه در واقع امام کاظم (عليه السلام) با اين سخنان فرمودند: حکومت فعلی قانونی نيست و اداره سراسر مملکت اسلامی حق امام است، و حاکم فعلی غاصب مقام امام کاظم (عليه السلام) است و هيچ مشروعيتي ندارد.

_________

(1) حموی، یاقوت، معجم‌البلدان، بیروت، دارصادر، 1995م، چاپ دوم، ج 4، ص 238.

(2) همان.

(3) همان.

(4) بحارالانوار، ج 48، ص 144.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید