روز عرفه
پرسش:
روز عرفه در روایات عید است؟
پاسخ:
روز عرفه در روایات شیعه به‌عنوان روزی ویژه برای بخشایش گناهان و استجابت دعا معرفی‌شده است مثلاً امام صادق علیه‌السلام فرمودند: «مَنْ لَمْ یُغفرْ لَهُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ لَمْ یغفر لَهُ الی قابلٍ إلّا اَنْ یَشهدَ عرفة»(۱)؛ یعنی کسی که در ماه رمضان آمرزیده نشود آمرزیده نگردد تا سال آینده مگر آنکه در عرفه حاضر شود.
معصومان علیهم‌السلام احترامی خاص برای این روز قائل بوده و مردم را به بزرگداشت این روز فرامی‌خوانده‌اند و حتی سائلان را به‌هیچ‌روی، دست‌خالی رد نمی‌کرده‌اند.(۲)
همچنین اعمال مختلفی را برای این روز سفارش کرده‌اند مرحوم شیخ حر عاملی در کتاب «وسائل الشیعة»، جلد ۱۳، صفحه ۵۵۹ روایات متعددی را در اعمال و فضیلت این روز ذکر کرده است.
اما نسبت به این‌که آیا این روز عید است یا نه با جستجویی که در روایات شیعه انجام شد فقط به یک روایت دست‌یافتیم که در ادامه به آن اشاره می‌شود:
در کتاب «الامالی مرحوم شیخ طوسی» روایتی واردشده است که از امام صادق علیه‌السلام در مورد روزۀ روز عرفه سؤال می‌شود (سَأَلْتُهُ عَنْ صَوْمِ یوْمِ عَرَفَةَ) و حضرت می‌فرماید: «عِیدٌ مِنْ أَعْیادِ الْمُسْلِمِینَ، وَ یوْمُ دُعَاءٍ وَ مَسْأَلَةٍ» یعنی این روز عیدی از اعیاد مسلمین است و روز دعا و درخواست است.(۳)
سید بن طاووس در فضیلت این روز می‌گوید: روز عرفه یکی از برترین عیدها برای بندگان است، هرچند به‌عنوان روز عید معروف نیست؛ زیرا گفته شد که این روز، روز فرخنده‌ای است که خداوند-جلّ جلاله- بندگان را در آن به ستایش و ثناگویی خود فراخوانده و به آن‌ها نوید جود و بخشش عمومی و برآوردن وعده‌ها و آمرزش گناهان و پنهان داشتن عیب‌ها و برطرف ساختن ناراحتی‌ها داده و به روی آورندگان به خود، اذن ورود و به روی برگردانندگان اجازۀ درخواست داده است؛ و نیز گذشت که هرزمانی که خداوند-جلّ جلاله-آن را برای مناجات با خود و بخشش مواهب و پاداش‌های خود برگزیده باشد، شایسته است که عظمت ارزش آن شناخته شود و هراندازه که بنده توان دارد، به ستایش و سپاسگزاری از خداوند-جلّ جلاله-بپردازد؛ و روشن است که روز عرفه، روزی است که برای حاجیانی که قصد خانۀ محترم خدا رادارند، معین‌شده است.(۴)
پی‌نوشت‌ها:
۱. محمد بن یعقوب کلینی، کافی، انتشارات اسلامیه، ج۴، ص۶۶.
۲. ر.ک: شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۲۱۱.
۳. شیخ طوسی، الأمالی (للطوسی)، النص، ص۶۶۷. سند این حدیث چنین است: «مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمَجَالِسِ وَ الْأَخْبَارِ عَنِ الْحُسَینِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ الْقَزْوِینِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ وَهْبَانَ عَنْ عَلِی بْنِ حَبَشِی عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَینِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یحْیی عَنِ الْحُسَینِ بْنِ أَبِی غُنْدَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّه»
افرادی که در سند این حدیث قرار دارند، با توجه به بررسی که در نرم‌افزار «داریه النور» صورت گرفت -غیر از «الْعَبَّاسِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَینِ و ابیه که در آخر سند آمده»- امامی ثقه و یا ثقه هستند و درنتیجه سند ضعیف و مسند است. لازم به ذکر است که نظرات رجالی مطرح‌شده در این نرم‌افزار، زیر نظر اساتید و کارشناسان متخصص علم رجال نوشته‌شده است.
۴. سید بن طاووس، إقبال الأعمال (ط - القدیمة)، ج۱، ص۳۳۰: « اعلم أن یوم عرفة من أفضل أیام أعیاد العباد و إن لم ی ظهر اسمه بأنه یوم عید فقد ظهر أنه یوم سعید دعا الله جل جلاله عباده فیه إلی تحمیده و تمجیده و وعدهم بإطلاق عام لجوده و إنجاز وعوده و وعد فیه بغفران الذنوب و ستر العیوب و تفریج الکروب و أذن للمقبل علیه و المعرض عنه فی الطلب منه و قدمنا أن کل وقت اختاره الله جل جلاله لمناجاته و إطلاق مواهبه و صلاته فینبغی أن یعرف جلیل قدره و یقام لله جل جلاله بما یقدر العبد علیه من حمده و شکره و هذا الیوم کالمتعین للحاج إلی الله جل جلاله یقصد [بقصد] بیته الحرام»
