مواد اعلامیه در حج اکبر

مواد چهارگانه اى كه در روز حج اکبر اعلام شد چه بود؟ «وَ أَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَري‏ءٌ مِنَ الْمُشْرِكينَ وَ رَسُولُهُ»؛ و اين، اعلامى است از ناحيه خدا و پيامبرش به (عموم) مردم در روز حج اكبر [روز عيد قربان‏] كه خداوند و پيامبرش از مشركان بيزارند!(1) در تفسیر نمونه آمده: گرچه قرآن اعلام بيزارى و برائت خدا را از مشركان به صورت سر بسته بيان كرده است، اما از روايات اسلامى استفاده مى‏ شود كه على (علیه السلام) مأمور بود چهار موضوع را به مردم ابلاغ كند: 1- الغاى پيمان مشركان. 2- عدم حق شركت آن ها در مراسم حج در سال آينده. 3- ممنوع بودن طواف افراد عريان و برهنه كه تا آن زمان در ميان مشركان رايج بود. 4- ممنوع بودن ورود مشركان در خانه خدا. (در بعضى از روايات به عدم دخول بت پرستان در خانه كعبه اشاره شده است).(2) از امام باقر (علیه السلام) نقل شده كه على (علیه السلام) در مراسم حج آن سال خطبه ‏اى خوانده و فرمودند: «لا يطوفن بالبيت عريان و لا يحجن البيت مشرك و من كانت له مدة فهو الى مدته، و من لم يكن له مدة فمدته اربعة اشهر»؛ از اين پس هيچ برهنه ‏اى نبايد طواف خانه خدا بيايد، و هيچ بت پرستى حق شركت در مراسم حج ندارد، و آن هايى كه پيمانشان با پيامبر (صلی الله علیه و آله) مدت دارد تا پايان مدت محترم است، و آن ها كه پيمانشان مدت ندارد، مدتش چهار ماه خواهد بود.(3) علامه طباطبایی(ره) این چهار حکم را قرآنی دانسته و می آورد: على (علیه السلام) در مكه هم چنان كه آيات برائت را به گوش مردم رسانيد، احکام قرآنی دیگری را نیز ابلاغ فرمود: 1. هر كس عهدى با مسلمين دارد و عهدش محدود به مدتى است، تا سررسيد آن مدت عهدش معتبر است، و اگر محدود به مدتى نيست تا چهار ماه ديگر عهدش معتبر خواهد بود. اين مطلب را آيات برائت نيز بر آن دلالت دارد. 2. هيچ كس حق ندارد از اين به بعد برهنه در اطراف كعبه طواف كند. اين نيز يک حكم الهى بود كه آيه شريفه «يا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ»(4) بر آن دلالت دارد. 3. بعد از امسال ديگر هيچ مشركى حق ندارد به طواف و يا زيارت خانه خدا بيايد. اين حكم نيز مدلول آيه شريفه «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا»(5) است. 4. در بعضى از روايات آمده، هيچ كس داخل بهشت نمى‏ شود مگر مؤمن. و اين معنا هر چند در ساير روايات نيامده، و خيلى هم بعيد به نظر مى ‏رسد، ليكن مدلول خود آيات برائت نيز همين است. در بعضى از روایات دارد: «هيچ كس داخل كعبه ـ و يا خانه ـ نمى‏ شود مگر مؤمن». البته حكم مستفاد از آن ها نظير حكم به ممنوعيت مشركين از طواف، حكمى ابتدايى خواهد بود. به هر حال، رسالت على (علیه السلام) منحصرا راجع به رساندن آيات برائت نبود، بلكه هم راجع به آن بود و هم راجع به سه و يا چهار حكم قرآنى ديگر، و همه آن ها مشمول گفته جبرئيل هست كه گفت: «از تو پيامى نمى ‏رساند مگر خودت و يا مردى از خودت»، زيرا هيچ دليلى نيست تا اطلاق اين كلام را تقييد كند.(6)

________

(1) توبه/ 3.

(2) تفسير نمونه، ج ‏7، ص 289.

(3) مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‏5، ص 7.

(4) اعراف/ 31.

(5) توبه/ 28.

(6) ر.ک: ترجمه الميزان، ج ‏9، ص 219.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید