منظور از پرهیزکاری چیست؟

پرسش :
منظور از پرهیزکاری چیست؟
پاسخ :
پرهیزکاری در آموزه های دینی مرادف هایی چون تقوا و خداترسی دارد.
تقوا در اصل از ماده وقایه به معنى نگهدارى یا خویشتن دارى است و به تعبیر دیگر یک نیروى کنترل درونى است که انسان را در برابر طغیان شهوات حفظ مى کند، و در واقع نقش ترمز نیرومندى را دارد که ماشین وجود انسان را در پرتگاهها حفظ و از تندروی هاى خطرناک، باز مى دارد.
به همین دلیل امیر مؤمنان على (علیه السلام) تقوا را به عنوان یک دژ نیرومند در برابر خطرات گناه شمرده است، آنجا که مى فرماید: «اعلموا عباد اللَّه ان التقوى دار حصن» (1)؛ بدانید اى بندگان خدا تقوا دژى است مستحکم و غیر قابل نفوذ. در احادیث اسلامى و همچنین کلمات دانشمندان، تشبیهات فراوانى براى تجسم حالت تقوا بیان شده است، امیر مؤمنان على (علیه السلام) مى فرماید: «الا و ان التقوى مطایا ذلل، حمل علیها اهلها و اعطوا ازمتها، فاوردتهم الجنة» (2)؛ تقوا همچون مرکبى است راهوار که صاحبش بر آن سوار است و زمامش در دست او است و تا بهشت او را پیش مى برد!
بعضى، تقوا را به حالت کسى تشبیه کرده اند که از یک سرزمین پر از خار عبور مى کند، سعى دارد دامن خود را کاملا برچیند و با احتیاط گام بردارد مبادا نوک خارى در پایش بنشیند، و یا دامنش را بگیرد. از این تشبیه به خوبى استفاده مى شود که تقوا به این نیست که انسان انزوا و گوشه گیرى انتخاب کند، بلکه باید در دل اجتماع باشد و اگر اجتماع آلوده بوده خود را حفظ کند.
در هر صورت این حالت پرهیزکاری و تقوا و کنترل نیرومند معنوى، روشنترین آثار ایمان به مبدأ و معاد یعنى خدا و رستاخیز است، و معیار فضیلت و افتخار انسان و مقیاس سنجش شخصیت او در اسلام محسوب مى شود تا آنجا که جمله «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُم» به صورت یک شعار جاودانى اسلام در آمده است (3)

پی نوشت ها:
1- نهج البلاغه، خطبه 151