قناعت و خساست

درباره فضيلت اخلاقي «قناعت» توضيح دهيد؟ آیا قناعت به مرور تبدیل به خست نمی شود؟ چگونه می توان حد فاصل بین قناعت و خست را تشخیص داد و رعایت کرد؟ اگر به معنای قناعت و خساست خوب توجه شود، می توان بین او دو خصیصه فاصله انداخت و آن ها را از هم به طور صحیح شناخت. شاید علت این که این دو صفت در کنار هم ذکر می شود و مورد سوال واقع می گردد، شباهتی باشد که در این دو است. شباهت آن ها در عدم بهره مندی از نعمت های دنیاست. اما تفاوت های آن ها را که در نظر بگیریم، بسیار با هم فرق می کنند در حدی که یکی از روی عدم توکل است و دیگری نشان اوج توکل به خدا و رضایت مندی از پروردگار می باشد. قناعت، به معنای بی نیازی از دنیا و بسنده کردن به آن چه که خداوند متعال عطا نموده می باشد. در واقع در قناعت یک رضایت و خشنودی از عطای الهی خوابیده است؛ یعنی عدم زیاده خواهی. در حالی که در خساست و بخل، عدم رضایت از خدا خوابیده است؛ یعنی چون خدا را رازق نمی داند، و به او توکل ندارد، می ترسد با بخشش مال، چیزی از دارایی های او نقص پیدا کند و یا گرفتار و بدبخت بشود. هم چنین از آن چه که دارد راضی نباشد و مرتبا زیاده خواهی می کند. در حالی که انسان قانع، هم از خدا راضی است و هم از بخشش، دریغ ندارد، زیرا می داند، خداوند متعال برای او جایگزین خواهد نمود. به عبارتی انسان قانع، خودش مصرف نمی کند ولی این طور نیست که به دیگران هم نبخشد و از آن ها هم دریغ کند. فرق است بین این که انسان مصرف گرا نباشد اما به دیگران ببشخد. شاید علت شبهه شدن و شباهت ایجاد کردن بین قناعت و خساست، غفلت از همین نکته باشد. از همین رو حضرت صادق (علیه السلام) فرمودند: اگر شخص قانع سوگند ياد كند كه دنيا و آخرت را مالک شده است؛ البته خداوند عزيز سخن او را تصديق كرده و سوگند او را امضاء و تصحيح خواهد فرمود، زيرا مقام قناعت‏ بسيار بزرگ و مهم است. و چگونه مى‏ توان به قسمت پروردگار متعال راضى نشد، در صورتى كه خدا مى‏ فرمايد: معيشت دنيوى مردم را در ميان آنان قسمت كرده‏ ايم.(1)

ــــــــــــــــــــــ

(1) مصباح الشریعه، ص 126.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید