عزاداری همه گناهان را پاک میکند
پرسش:
آیا گریه و عزاداری بر امام حسین علیه‌السلام یا زیارت قبر ایشان باعث آمرزش گناهان صغیره و کبیره حتی آنهایی که در آینده انجام می‌دهیم، می‌شود؟ پس چه طور است که می‌گویند برای بخشیده شدن فقط باید توبه کرد؟ یا گناه ناکرده آینده چطور الان بخشیده می‌شود؟
پاسخ:
زیارت اهل بیت از جمله زیارت امام حسین (علیه‌السلام)، نیز از بزرگ‌ترین و مؤثرترین و با ارزش‌ترین عبادات است که توفیق می‌خواهد. برای این زیارت‌ها اثرات بسیار زیادی گفته شده که یکی از آن‌ها بهشتی شدن یا بخشش گناهان است که شبهاتی ایجاد کرده است. برای رفع این شبهات و شناخت دقیق این دسته روایات نیاز به تفصیل بیشتر است که در ادامه ذکر می‌کنیم:
۱. در روایات بسیاری از ثواب گریه و عزاداری گفته شده که بخشش گناهان یا بهشتی شدن با گریه بر امام حسین (علیه‌السلام) و همراهی اهل بیت (علیهم السلام) یکی از این اثرات است؛ که امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: «هرکسی مصیبت ما را یاد کند و برای ظلم‌هایی که به ما شده گریه کند، در روز قیامت با ما و در درجه ما خواهد بود».(۱) امام باقر (علیه‌السلام) می‌فرماید: «هر مؤمنی که برای کشته شدن حسین اشک بریزد تا بر گونه‌اش جاری شود، خداوند او را در غرفه‌های بهشتی جای می‌دهد که مدتی طولانی در آن‌ها ساکن باشد ».(۲) امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «هرکس که نزد او از حسین (علیه‌السلام) یاد شود و به اندازه بال مگسی از چشمانش اشک جاری شود، ثواب او بر عهده خدای عزوجل است و خدای متعال به کمتر از بهشت برای او راضی نمی‌شود.»(۳) از این روایات که ثواب‌های عظیمی برای زیارت امام حسین (علیه‌السلام) گفته شده بسیار زیاد است که در کتب مزار و زیارت‌ها آمده است.
۲. نکته مهم این است که بخشش گناهان بعدی و قبلی اولین بار در خود قرآن آمده و در مورد پیامبر است. «إِنَّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً لِیغْفِرَ لَکَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ وَ یتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیکَ وَ یهْدِیکَ صِراطاً مُسْتَقِیماً وَ ینْصُرَکَ اللَّهُ نَصْراً عَزِیزا» «ما برای تو پیروزی آشکاری فراهم ساختیم! تا خداوند گناهان گذشته و آینده‌ای را که به تو نسبت می‌دادند ببخشد (و حقّانیت تو را ثابت نموده) و نعمتش را بر تو تمام کند و به راه راست هدایتت فرماید»(۴) در مورد معنای بخشش گناهان آینده پیامبر با وجود عصمت پیامبر برخی مفسران این طور گفته‌اند که اینکه این گناهان، گناهان واقعی نبود، بلکه گناهانی بود پنداری و در افکار مردم و در باور آن‌ها، چنان که در آیه ۱۴ سوره شعراء داستان موسی (علیه‌السلام) می‌خوانیم که موسی به پیشگاه خدا عرضه داشت: فرعونیان بر من گناهی دارند که می‌ترسم به جرم آن گناه مرا بکشند در حالی که گناه او چیزی جز یاری فرد مظلومی از بنی اسرائیل و کوبیدن (سهوی) ستمگری از فرعونیان نبود. بدیهی است این نه تنها گناه نبود، بلکه حمایت از مظلوم بود، ولی از دریچه چشم فرعونیان گناه محسوب می‌شد. به تعبیر دیگر «ذنب» در لغت به معنی آثار شوم و تبعات کاری است، ظهور اسلام در آغاز، زندگی مشرکان را به هم ریخت، ولی پیروزی‌های بعد سبب شد که آن تبعات به دست فراموشی سپرده شود. مشرکان مکه، چه قبل از هجرت و چه بعد از آن، ذهنیات نادرستی درباره اسلام و شخص پیامبر (صلی الله علیه و آله) داشتند که پیروزی‌های بعد بر همه آن‌ها خط بطلان کشید.
۳. با بررسی که در روایات زیارت و کلیدواژه بخشش گناهان گذشته و آینده انجام شد، معلوم گردید که این عبارت در مورد گریه بر امام حسین (علیه‌السلام) وارد نشده است. اگرچه ثواب‌های زیادی مانند وجوب بهشت و حرمت دوزخ و بخشش گناهان و... آمده، ولی این عبارت «ماتقدم منها و ما تأخر» در مورد چند چیز آمده است یکی زیارت امام حسین و امام رضا (علیهماالسلام)(۵) و دیگری برای ثواب برخی اعمال ماه شعبان و رمضان(۶) و در این مورد روایت خاصی در مور گریه بر امام حسین (علیه‌السلام) یافت نشد.
۴. فارغ از این موضوع، این عبارت معنای درست و قابل قبولی نیز می‌تواند داشته باشد. معنای بخشش گناهان آینده در صورت انجام اعمال خاصی، این است که این اعمال باعث ایجاد نورانیت و معنویت می‌شود و این نورانیت و معنویت در انسان باعث می‌شود انسان خود به خود از گناهان آینده دور شود؛ یعنی معنای باطنی این عبارت تشویق به گناهان آینده نیست، بلکه برعکس معنای عبارت این است که این نورانیت باعث می‌شود که زمینه گناهان آینده در انسان از بین برود. بخشش گناهان آینده به معنای ترک گناهان آینده از طریق نورانیت و معنویت حاصل شده است.
۵. روایات به این مضمون درباره گریه بر اباعبدالله و زیارت امامان معصوم و بعض اعمال مستحبی و... وارد شده است که دلالت دارد این اعمال ثواب فراوان داشته و باعث آمرزش گناهان می‌شود؛ اما اولاً این وعده‌ها اجمالی است و قید و شرط آن‌ها در روایات دیگر به صراحت و بارها ذکر شده است. مثلاً آیه شریفه می‌فرماید:إِنَّما یتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقین"(۸) خدا فقط از باتقوایان می‌پذیرد. این آیه قید عامی را به همه عبادات و اعمال ما می‌زند و آن رعایت تقوا است. قرآن در این آیه با حصر «إنّما» اعلام میکند که فقط از با تقواها می‌پذیرد؛ بنابراین اگر کسی تقوا سرلوحه اعمالش نباشد دردی از او دوا نخواهد کرد. پس این وعده‌ها اجمالی است و با قید و شرط است و امیدزا هست و بنده را به سوی خدا جلب میکند و تا شرط حقیقی‌اش حاصل نشود، قطعی نمی‌گردد، ولی همین امید کافی است و عامل مهمی در جهت حرکت و رسیدن به صلاح و فلاح است.
۶. نکته دیگر این که برای بخشش گناه راه‌های متعددی از سوی خدا طراحی شده است یکی از مهم‌ترین آن‌ها توبه است و دیگری زیارت اهل بیت و توسل و گریه برای مظلومیت آن‌ها مخصوصاً امام حسین (علیه‌السلام) است و این‌ها با هم منافاتی ندارد. انجام عبادت و عمل صالح با خلوص، جهاد اکبر است و بسیار سخت می‌باشد و سختی خالصانه به جا آوردن عمل، کمتر از سختی توبه خالصانه نیست و وقتی توبه واقعی همه گناهان گذشته را می‌آمرزد و به حسنه تبدیل میکند، چرا اشکی که خالصانه برای اباعبدالله ریخته شده، چنین نباشد؟ مگر خداوند درباره توبه نمی‌فرماید: «مگر کسانی که توبه کنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند که خداوند گناهان آنان را به حسنات تبدیل میکند».(۹) بله همان گونه که توبه واقعی فرد را منقلب میکند و به جبران گذشته وا می‌دارد، اشک واقعی و ناشی از عشق خالصانه به امام حسین هم انسان را منقلب کرده و به جبران گذشته وا می‌دارد و او به یاری خدا بر جبران حقوق خدا و خلق که ضایع کرده همت میکند و اگر هم نتواند و فرصت نیابد این حقوق را جبران کند خداوند از جانب او آن قدر به طلبکارانش عطا میکند تا از او بگذرند و گناهش در ارتباط با آن‌ها محو شود.
نتیجه:
روایات در مورد بخشش گناهان با گریه بر امام حسین زیاد است. اگرچه عبارت بخشش گناهان آینده ابتدا در قرآن برای پیامبر آمده و به معنای از بین رفتن تصورات بد و تهمت‌هایی است که از سوی کفار به پیامبر (صلی الله علیه و آله) زده شده است و در روایات نیز این عبارت برای زیارت امام حسین و امام رضا (علیه‌السلام) و برخی اعمال ماه شعبان و رمضان آمده است؛ اما اصل این عبارت توجیه پذیر است اولاً به معنای از بین رفتن زمینه گناهان آینده است نه مجوزی برای گناهان آینده و ثانیاً هر اثر و نتیجه‌ای که در روایات آمده مانند بخشش گناهان مشروط به شرایطی مانند تقوا و دوری از گناه است که این نیز در قرآن ذکر شده است. برای بخشش گناه راه‌های متعددی از سوی خدا طراحی شده است. یکی از مهم‌ترین آن‌ها توبه است و دیگری زیارت اهل بیت و توسل و گریه برای مظلومیت آن‌ها مخصوصاً امام حسین (علیه‌السلام) است و این‌ها با هم منافاتی ندارد و خودش در واقع نوعی توبه به حساب می‌آید.
منابع برای مطالعه بیشتر:
-فلسفه اشک، سید عبدالله حسینی.
-گریه بر امام حسین (علیه‌السلام) و آثار شگفت آن، سید محسن مهدوی.
-معجزه اشک، حمزه کریم خانی.
پی نوشت‌ها:
۱. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء بیروت - لبنان، ۱۴۰۴ هجری قمری، ج۴۴، ص۲۷۸.
۲. همان، ص۲۸۵.
۳. همان، ص۲۸۸.
۴. سوره فتح، آیه ۱-۲.
۵. تفسیر نمونه، ج۲۲، ص۲۱.
۶. بحارالانوار، همان، ۴۹، ص۲۸۶.
۷. ابن طاووس، علی بن موسی، إقبال الأعمال،دار الکتب الإسلامیه - تهران، چاپ دوم، ۱۴۰۹ ق، ج۱، ص۲۷۷.
۸. سوره مائده، آیه ۲۷.
۹. سوره فرقان، آیه ۷۰.
