ظلم و گناه در عصر ظهور
پرسش:
آیا در عصر ظهور امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) و کشته شدن شیطان باز هم ظلم و گناه وجود دارد؟
پاسخ:
دوران ظهور حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف و بعد از آن، از ویژگی‌های ممتازی برخوردار است که جوامع بشری تاکنون به خود ندیده‌اند. عدالت‌گستری، وفور رزق و روزی، کامل شدن علم و عقل و... در برخی روایات وارد شده که در این دوران، شیطان نیز کشته می‌شود و درنتیجه در جهان پس از ظهور، اثری از ابلیس و شیطان و قریب‌هایش نیست. در ادامه در قالب نکاتی به توضیح بیشتر می‌پردازیم.
نکته اول:
یکی از برکات حکومت حضرت مهدی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، رسیدن عدالت به حد اعلای آن و گستردگی آن در سراسر جهان است. حضرت علی علیه‌السلام در ضمن حدیثی می‌فرمایند: «یازدهمین فرزند من مهدی است که زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد همان‌طور که پر از ظلم و جور شده است».(۱)
این ویژگی عدالت‌گستری، مرهون مواردی ازجمله: وجود حاکمی معصوم و مقتدر که عدالت را در حق خلق رعایت می‌کند؛(۲) فراوانی رزق و روزی(۳) تا حدی که احتیاجات مردم رفع شده و آسیب‌های ناشی از کمبود آن رفع گردد؛ و بالا رفتن خرد و عقلانیت مردم و اطاعت از دستورات دین و عبادت خداوند است.(۴) همچنین وجود دستگاه قضایی مقتدر و انتخاب کارگزاران شایسته برای برقراری عدالت و نیز برخورد با خاطیان، نشان از وجود حداقلی گناه و فساد بر طبق امیال و غرایض طبیعی انسان، در عصر بعد از ظهور است.
همه این موارد، باعث از بین رفتن زمینه‌های ظلم و فساد و گناه در جامعه و عدالت محوری در حد وسیع آن می‌گردد. با این حال نمی‌توان ادعا کرد ظلم و فساد، به‌طور کامل ریشه‌کن و نابود می‌گردد؛ چراکه این مسئله با اختیار و تکلیف انسان در هر عصر و زمانه‌ای منافات دارد. ازاین‌رو، همان‌طور که پر شدن جهان از ظلم، به معنای خالی شدن آن از خیرات و انسان‌های نیک نیست؛ پر شدن جهان از عدالت نیز به معنای خالی شدنش از شرور و انسان‌های ظالم به‌صورت حداقلی، نیست.
نکته دوم:
با توجه به روایاتی که از کشته شدن شیطان در آخرالزمان خبر می‌دهند، شاید این‌طور به ذهن برسد که در آخرالزمان شیطانی وجود ندارد و درنتیجه، انحرافی رخ نخواهد داد.
واقعیت از این قرار است که در باب کشته شدن شیطان، روایات مختلفی وجود دارد که یک دسته از آن‌ها، به کشته شدن ابلیس توسط رسول اکرم صلیالله علیه و آله و(۵) دسته‌ای به کشته شدن او توسط حضرت حجت عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف دلالت دارند.(۶) با توجه به ضعیف بودن سند این روایات و با توجه به سایر متون دینی که از زنده ماندن ابلیس تا قیامت دلالت دارند،(۷) گروهی از مفسرین، قائل به زنده‌بودن او تا قیامت هستند.(۸)
بگذریم از اینکه حتی اگر مرگ ابلیس بعد از ظهور رقم بخورد، دنیا همچنان محل آزمایش انسان خواهد بود و انسان‌ها به سبب برخورداری از غرایز و اختیار،(۹) همچنان در معرض گناه هستند. اگرچه در زمان ظهور حضرت مهدی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، با رشد عقول، بسیاری از انحرافات و انگیزه‌های گناه تقلیل می‌یابد، ولی کاملاً از بین نخواهد رفت.
همچنین با توجه به آیه قرآن که می‌فرماید: «این‌گونه برای هر پیامبری دشمنانی از شیاطین انس و جن قراردادیم».(۱۰) ابلیس دارای یارانی از جنس انس و جن بوده که می‌توانند مردم را به گمراهی بکشانند(۱۱) و حتی اگر خود «ابلیس» نیز از بین رفته باشد یاران و فرزندان او تا پایان دنیا مشغول فریب انسان‌ها خواهند بود.
پی‌نوشت‌ها:
۱. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۶۳ ش، ج۱، ص۳۳۸.
۲. صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، نجف، المکتبه الحیدریه، ۱۳۸۵ ق، ج۱، ص۱۶۱.
۳. کورانی، علی، المعجم الموضوعی لاحادیث الامام المهدی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، دارالمرتضی، بیروت، ۱۹۴۴ م، ج۳، ص۳۲۳، حدیث شماره ۸۶۶.
۴. شریف قریشی، باقر، ترجمه کتاب حیاه الامام المهدی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، قم، فقاهت، ۱۳۸۴ ش، ص۲۹۲.
۵. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، انتشارات الوفاء، ۱۴۰۴ ق، ج۶۰، ص۲۴۴، ح ۹۶.
۶. حر عاملی، محمد بن حسن، إثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۲۵ ق، ج۷، ص۱۰۱.
۷. سند روایاتی که از مرگ شیطان، پس از ظهور و پیش از قیامت خبر می‌دهند، ضعیف بوده است. برای مطالعه بیشتر، رک: سند حدیث «شیطان به دست حضرت مهدی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف کشته می‌شود» چیست؟ سایت مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، شناسه مطلب: ۹۶۷۷۳.
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمد باقرموسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۸۲ ش، ج۱۲، ص۲۳۵.
۹. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۷ ش، ج۶، ص۱۱۲.
۱۰. سوره انعام، آیه ۱۱۲.
۱۱. ر.ک: طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۴۴۲.
