زنجیر شدن شیطان در ماه رمضان

پرسش:

پیامبر ( صلی الله علیه و اله ) می‌فرمایند شیاطین در ماه رمضان در غل و زنجیر هستند، پس چرا باز هم گناه می‌کنیم؟

پاسخ:

در فرازی از خطبه شعبانیه، از پیامبر اسلام(صلی الله علیه و اله) در فضیلت ماه رمضان آمده است: «وَ الشَّیاطِینَ مَغْلُولَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لَا یسَلِّطَهَا عَلَیكُمْ» (شیاطین در این ماه در زنجیر هستند، از پروردگارتان بخواهید آن‌ها را بر شما مسلط نسازد). در معنای این روایت چند امر محتمل است:

۱- سبب حبس شدن شیطان، عمل روزه‌داری است. چراکه گرسنگی ناشی از روزه، راه ورود شیطان را مسدود می‌کند کما اینکه پیامبر(صلی الله علیه و اله) می‌فرمایند: شیطان مانند خون در وجود انسان جاری می‌شود، پس با گرسنگی، مجاری او را تنگ كنید.[۱] درواقع محدود شدن شیطان برای هر کس به میزان اثرگذاری روزه اوست؛ و کسانی که روزه نمی‌گیرند یا آداب آن را به‌خوبی رعایت نمی‌کنند، شیطان در مقابلشان محدود نیست و به همین جهت تأثیر شیطان را احساس می‌کنند. پیامبر(صلی الله علیه و اله ) می‌فرماید: ای مردم در این ماه درهای بهشت باز است، از خداوند بخواهید آن را بر شما نبندد و درهای آتش بسته است از پروردگارتان بخواهید آن را بر شما بازنگرداند و شیاطین را بسته‌اند، از پروردگارتان تقاضا کنید که آن‌ها را بر شما مسلط نگرداند.[۲] و حتی رفتار ما در قبل از ماه مبارک رمضان نیز می‌تواند دراین‌باره مؤثر باشد.[۳]

۲- منظور از دربند شدن شیاطین، دربند شدن همه آن‌ها نیست. کما اینکه در بعضی از روایات تعبیر شیطان با الفاظی نظیر «مَرید»[۴] مقید شده است؛ و سید بن طاووس نیز این احتمال را با وجوه مختلفی ذکر کرده است. ازجمله اینکه شاید هرماه، شیاطین مخصوص به خود داشته باشد و تنها شیاطین مخصوص ماه رمضان دربند می‌شوند اما سایر شیاطین همچنان مشغول فعالیت خویش هستند. یا اینکه اگرچه شیاطین دربند می‌شوند، اما ابلیس همچنان آزاد بوده و به فعالیت خویش می‌پردازد. همچنین احتمال می‌دهد شیاطینی که درصدد فریفتن مسلمانان هستند دربند می‌شوند ولی کافران و مشرکین این‌گونه نیستند. [۵]

علاوه بر اینکه تنها عامل مؤثر در انجام گناه، شیطان نیست و انسان نباید از تأثیر نفس اماره خود غافل شود و حتی با نبود شیاطین نیز نفْس انسان یا دیگر انسات‌ها می‌توانند او را به گناه دعوت کنند.

نتیجه اینکه:

علت دربند شدن شیطان در ماه رمضان به خاطر عظمت و بزرگی این ماه مبارک است و ثانیاً این دربند شدن عمومی نیست و به همان اندازه که انسان از فضایل معنوی این ماه بهره می‌برد دست شیطان از او کوتاه است. 

پی‌نوشت‌ها:

۱. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج۱۶،(ص) ۲۲۰، ح ۱۹۶۵۰.

۲. أمالی الصدوق،(ص) ۹۵، المجلس العشرون.

۳. رجوع کنید به: الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة، ج ۱،(ص) ۷۳.

۴. وسائل الشیعة، ج۱۰،(ص) ۳۰۴، ح ۱۳۴۷۷.

۵. رجوع کنید به: الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة، ج ۱،(ص) ۷۳.