رزق و روزی

چه مواردی در روزی دخیل و سهیم اند؟ آیا توکل بر خدا و رازق بودن خدا کافی است یا تلاش هم می خواهد؟

برای رسیدن به جواب سوال خود به این چند نکته مهم توجه بفرمایید:
1- خدا در قرآن می فرماید: «وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى»؛ و اين كه براى انسان جز حاصل تلاش او نيست آنقدر نصیب انسان می شود که تلاش می کند(1)
پس نقش تلاش و کوشش را در به دست آوردن روزی نباید فراموش کرد.

2- قرآن می فرماید رزق و روزی همه موجودات بر عهده خدا است نه این که برای آن تلاش نکنیم بلکه نباید غصه به دست آوردن آن را بخوریم و برای آن حرص و طمع نداشته باشیم:
«وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُها وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَ مُسْتَوْدَعَها كُلٌّ فِي كِتابٍ مُبِينٍ»؛ و هیچ جنبنده در زمین نیست جز آن که روزیش بر خداست و خدا قرارگاه (منزل دائمی) و آرامشگاه (جای موقت) او را می‌ داند، و همه احوال خلق در دفتر علم ازلی خدا ثبت است.(2)

3- انسان مکلف است که روزی حلال کسب کند اگر انسان به سمت روزی حرام میل پیدا کرد از روزی حلال او کم می شود و جایگزین روزی حلال، روزی حرام می شود و در قیامت بازخواست نیز می شود.
امام هادي (علیه السلام) مي ‌فرمايد: «إِنَّ الْحَرَامَ لَا یَنْمِی وَ إِنْ نَمَی لَا یُبَارَکُ لَهُ فِیهِ وَ مَا أَنْفَقَهُ لَمْ یُؤْجَرْ عَلَیْهِ وَ مَا خَلَّفَهُ کَانَ زَادَهُ إِلَی النَّار»؛ همانا [مال] حرام، افزایش نمی ‌یابد و اگر افزایش یابد، برکتی در آن نیست و اگر آن را انفاق کند، پاداشی نمی ‌برد، و آنچه بر جای می ‌گذارد، توشه‌ اش به سوی آتش خواهد بود.(3)

4- انسان در دنیا با مشکلات و امتحان هایی روبرو است که برای انسان های مؤمن این امتحانات بیشتر از دیگران است و مخصوصا در بحث رزق و روزی و کسب حلال این امتحانات برای مؤمنین بیشتر می شود تا جایی که می فرماید: عبادت 10 جزء است که 9 جزء آن کسب روزی حلال است. پس انسان باید بر این امتحان الهی بسیار صبور باشد و تلاش خود را برای سربلند بیرون آمدن از این امتحان بنماید.
رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) فرمود: «العباده عشرة اجزاء تسعة أجزاء في طلب الحلال»؛ عبادت ده جزء دارد كه نه جزء آن درآمد حلال است».(4)

5- خدا در قرآن می فرماید : هر کس که تقوای الهی را پیشه کند خدا راه بیرون رفت از مشکل را برای او می گشاید و هر کس بر خدا توکل کند خدا او را کفایت می کند:
«وَ مَنْ یتَّقِ اللَّهَ یجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یرْزُقْهُ مِنْ حَیثُ لا یحْتَسِبُ وَ مَنْ یتَوَکلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکلِّ شَی ءٍ قَدْراً»؛ و هرکس تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم می کند، و او را از جایی که گمان ندارد روزی می رساند، و هر کس بر خدا توکل کند کفایت امرش را می کند، خداوند فرمان خود را به انجام می رساند؛ و خدا برای هر چیزی اندازه ای قرار داده است.(5)

پس در بحث رزق و روزی، همه این فاکتورها را باید در نظر گرفت و دانست که در محضر خدا هستیم و برای تقرب به او زندگی مؤمنانه داریم.

پی نوشت ها:
1. نجم/ 39.
2. هود/ 6.
3. کلینی، الکافی، اسلامیه، تهران، 1404، ج 5، ص 125، ح 7.
4. مجلسي، محمد باقر، بحارالأنوار، اسلاميه، ج 2، ص 184، ح 6.
5. طلاق/ 3.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید