خلیفه شدن عمر؟

عمر چگونه به خلافت رسید؟ آیا اشراف مکه در به خلافت رساندن وی تاثیری داشتند؟

ما شیعیان معتقدیم پیامبر(صلی الله علیه وآله) هنگام باز گشت از حجه الوداع در غدیر خم، به دستور خدا، حضرت علی(علیه السلام) را به عنوان جانشین پس از خود منصوب کردند. اما پس از رحلت ایشان، عده ای در سقیفه جمع شده و خروجی آن خلافت ابوبکر شد. این امر یک مرتبه اتفاق نیفتاد بلکه از همان غدیر عده ای به دنبال کودتا بوده و در سقیفه و پس از آن خواسته خود را تحقق بخشیدند.
اعمال نفوذ قبایل در صدر اسلام بسیار قوی بود. خود ابوبکر نیز با همین اعمال نفوذ به قدرت رسید. آنها با خریدن قبایل ذی نفوذ، و نیز تهدید قبایل دیگر توانستند به آنچه می خواستند دست یابند.
البته در مورد به خلافت رسیدن عمر چنین چیزی کمتر ملموس است، زیرا او با وصیت شخص ابوبکر به خلافت رسید.
ابوبکر پس از دوسال و چند ماه خلافت، رنجور و بیمار شد و به پاس زحماتی که عمر در مورد تثبیت خلافت او متحمل شده بود او نیز زمینه را برای خلافت عمر بعد از خود آماده کرد و مخالفین را نیز قانع نمود؛ جمعی از صحابه را به حضور طلبید و عمر را در حضور آنها به جانشینی خود منصوب نمود و در روز وفات ابوبکر عمر به مسند خلافت نشست یعنی در سال 13 هجری قمری و پس از دفن ابوبکر عمر به مسجد رفت و مردم را از خلافت خود آگاه ساخته و از آنها بیعت گرفت.(1)
به نظر می رسد علت این انتخاب، خدماتی بود که عمر در جریان سقیفه به ابوبکر کرد. عمر در داستان سقیفه نقش بسیار پُررنگی برای خلافت ابوبکر ایفا کرد و اگر عمر نبود، شاید هرگز ابوبکر به خلافت نمی‌ رسید. وی تلاش بسیاری کرد تا از همگان برای ابوبکر بیعت بگیرد، تا جایی که امام علی(علیه السلام) به او گفت تلاش چشمگیرت برای خلیفه کردن ابوبکر برای آن است که او تو را در آینده خلیفه کند!(2) و همین طور هم شد.
وقتی عمر وصیت ابوبکر را به مسجد می‌ برد تا برای مردم بخواند، مردى به عمر گفت: ابو حفص! در آن، چه چیزى نوشته شده است؟!
عمر گفت: نمی‌ دانم!، ولى من اولین کسى هستم که اطاعت می‌ کنم!
آن مرد در پاسخ گفت: به خدا سوگند! من می‌ دانم که چه نوشته است! دیروز تو او را به حکومت رساندی و امروز او تو را!(3)
بنابراین؛ دانه‌ ای که عمر در سقیفه کاشت، سه سال بعد برای خودش ثمر بخشید و ابوبکر در وصیت خود عمر را جانشین و خلیفه مسلمانان قرار داد.(4) لذا اگر چه به خلافت رسیدن ابوبکر مرهون تعصبات قبائلی بود، اما عمر به انتخاب شخص ابوبکر تعیین شد، البته عدم مخالفت اشراف قریش و همراهی با وصیت ابوبکر می تواند به دلیل هماهنگی آنان با سیاست های عمر مخصوصا در قبال اهل بیت(علیهم السلام) باشد.

پی نوشت ها:
1. ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، دارالجیل، بیروت، 1412ق، ج3، ص1151.
2. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق: زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق، ج ‏1، ص 587
3. ابن قتیبه دینوری، عبد الله بن مسلم‏، الامامة و السیاسة، تحقیق: شیری، علی، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، 1410ق، ج 1، ص 38.
4. ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار الفکر، 1409ق، ج 3، ص 665.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید