حسن بن مثله جمکرانی
پرسش:
«حسن بن مثله» کیست؟ چرا هیچ نشانی از ایشان وجود ندارد؟ معمولا بانی قبر هر مسجدی در همان مسجد است، چرا ایشان در مسجد جمکران دفن نشده است؟
پاسخ:
نام «حسن بن مثله» در جریان ساخت اولیه مسجد جمکران به میان می آید. بر اساس نقل «محدث نوری»، محدث شیعه قرن چهاردهم، مسجد جمکران در قرن چهارم قمری به دستور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و به دست شخصی به نام «سید ابوالحسن» از علمای قم بنا شده است.(1)
«محدث نوری» از «حسن بن مثله جمکرانی» نقل کرده که در شب سه شنبه ماه مبارک رمضان سال 393 قمری، خدمت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) رسیده و در این دیدار، امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از وی خواسته که از «حسن بن مسلم» درخواست کند که دیگر در این زمین (زمینی که بعدها مسجد جمکران در آن ساخته شد) کشاورزی نکند و به «سید ابوالحسن» که از علمای قم بوده بگوید که با دریافت مبالغی که حسن بن مسلم از کشاورزی چند ساله در زمین مذکور به دست آورده، در آن جا مسجدی بنا کند.(2)
بنا به نقل محدث نوری، حسن من مثله جمکرانی گفته است:
در این گفتگو از امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خواستم که برایم نشانه ای قرار دهد تا مردم حرفم را باور کنند.
در جوابم گفت: تو برو آن رسالت را انجام بده و ما برای آن نشانه هایی قرار می دهیم.
هم چنین از من خواست که در گله «جعفر کاشانی» بزی است آن را در این مکان ذبح و گوشتش را میان بیماران توزیع کنم و گفت که هر بیماری که از گوشت آن بخورد خدا او را شفا می دهد.
ابوالحسن نیز در خواب دیده بود که کسی به او می گوید حسن بن مثله از جمکران نزد تو می آید، او را تصدیق و به قولش اعتماد کن.
وقتی نزد ابوالحسن رفتم در حالی که انتظار مرا می کشید، با هم به سمت جمکران می رفتیم، گله جعفر کاشانی را دیدیم، بزی به طرف ما دوید،
جعفر سوگند یاد کرد که این بز در گله اش نبوده و تاکنون آن را ندیده است.(3)
نام «حسن بن مثله» در این گزارش آمده است. لذا ابعاد دیگر از زندگی ایشان ناشناخته بوده و تا آن جا که ما اطلاع داریم در تاریخی مطلبی ثبت نشده است.
داستان ساخت مسجد جمکران در برخی منابع آمده است(4) و حتی برخی از منابع به وجود مسجدی در روستای جمکران قم در قرن اول یعنی قبل از داستان حسن بن مثله جمکرانی اشاره کرده اند.(5) اما نبود اثری از قبر ایشان دلیل بر عدم ایشان نیست.
بسیاری از شخصیت های تاریخی هستند که وجود شان قطعی است اما اثری از قبرشان وجود ندارد، نمی توان به این دلیل اصل وجود آنان را انکار کرد.
شاید منظور پرسشگر این باشد که چرا "حسن بن مثله" را در همان مسجد دفن نکرده اند اما این نیز دلیل نمی شود که اصل وجود ایشان را انکار کنیم زیرا
اولا: ممکن است در همان جا دفن شده باشد و به مرور زمان قبر ناپدید شده باشد.
و ثانیا: دفن بانی یا معمار یا سازنده مسجد در مسجدی که او ساخته قاعده کلی نیست شاید در مواردی اینگونه باشد، اما کلیت ندارد؛ اگر جز این باشد باید در تمام مساجد تاریخی ایران قبر بانی یا معمار یا سازنده باشد که در بسیاری از موارد چنین نیست.
لذا عدم وجود قبر، بر عدم وجود اصل شخص، دلالت نمی کند.
پی نوشت ها:
1. نوری، حسین، جنة المأوی فی ذکر من فاز بلقاء الحجة، تحقیق: مرکز الدراسات التخصصیه فی لامام المهدی، قم، مؤسسه السیدة المعصومة، 1427ق، ص54-58.
2. همان.
3. نوری، همان، ص۵۴-۵۸؛ محدث نوری، حسین، کتاب نجم الثّاقب ، قم، 1412ق، ج2، ص454-458؛ نوری، حسین، کلمه طیبه، تحقیق: محمد ملکی، قم، پرهیزکار، 1380ش، ص682-686.
4. محدث نوری، نجم الثاقب، 383 تا 388؛ ناصرالشریعه، محمدحسین، تاریخ قم ، چاپ علی دوانی، تهران، 1383ش، ص 234 ـ 237
5. حسن بن محمد قمی، کتاب تاریخ قم ، ترجمه حسن بن علی قمی، چاپ جلال الدین طهرانی، تهران، 1361ش، ص38.
برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید
