حجم مطالب تاريخي قرآن

حجم مطالب تاريخي قرآن چه ميزان است؟ با يك نگاه گذرا به آيات و موضوعات قرآن مي‌شود فهميد حدود سه پنجم قرآن درباره تاريخ است و حدوداً چهار هزار آيه از كل آيات، مربوط به تاريخ است، و قريب به 13 بار فرمان داد و دستور «سيروا في الأرض... »نشانه اهميت تاريخ است كه در تعبيري مي‌شود «سيروا في التاريخ» گفت. البته قرآن با روش خاص خودش وارد تاريخ شده اول گزارش داده و بعد نتيجه‌گيري كرده و بعد تحليلي به عمل آورده است لذا نتيجه‌گيري در تاريخ بسيار مهم است براي همين تاريخ پيامبران، پادشاهان، اقوام و ملتها ،فلسفه تاريخ و انسان‌هاي مختلف و... را مد نظر گرفته است.(1) حجم مطالب تاريخي در قرآن را مي‌شود از واژه‌هاي(2) مانند: 1- قصص يعني پي گرفتن و دنبال كردن كه 26 بار آمده است (قصه يكي از شيوه‌هايي نگاه قرآن به تاريخ است هنر قرآن استفاده از قصه كه حجم زيادي از آيات را شامل مي‌شود) لقد كان في قصصهم عبرةٌ....(3) 2 . حديث يعني حرف نو كه 10 بار آمده 3 . نبأ 12 مورد به معناي خبر 4 . عبرت كه نتيجه تاريخ است (عبرت و تعبير به معناي عبور از صحنه‌اي به صحنه‌اي ديگر، عبرت عبور از ديدني‌ها و شنيدني‌ها به ناديدني‌ها و ناشنيدني‌ها است. 5 . اساطير كه 9 بار به معناي يك سلسله روايات كه به عنوان سنن حفظ و نقل شده است. 6 . بيان ضرب المثل و تمثيل كه اين تنوع و دگرگوني‌هاي بياني قرآن است.(4) حجم مطالب تاريخي در قرآن از نگاه ديگر، دو گونه نظر به تاريخ در قرآن ديده مي‌شود: 1 . نظر به مجموع تاريخ (يعني قرآن هرگز يك فلسفه علمي براي مجموع تاريخ ارائه نداده بلكه تنها به توصيف و پيشگويي پرداخته است) 2 . نظر به اجراي تاريخ (يعني اظهارات قرآن كاملاً روشن و دلنشين است تعميم‌هاي استقرايي با نتيجه‌گيري‌هاي مشخص و با برد محدود و معين در قرآن يافت مي‌شود. لذا جمعي از آيات قرآن يادآور سرنوشت ملت‌هاي گذشته و تاريخ آنان و تجربه‌هايي كه داشته‌اند در انذار افراد موجود و آيندگان بسيار مؤثر است. اين خط و مشي قرآني (استفاده از تاريخ) را مصلحان بزرگ و انسان‌هاي متعالي در تجربه‌هاي انساني تاريخ دقت مي‌كنند و در بهره‌گيري از آن مي‌كوشند كه امام علي ـ عليه السلام ـ خطاب به فرزندش امام حسن ـ عليه السلام ـ مي‌فرمود: «من در سرگذشتگان چنان مطالعه كرده‌ام و به‌ آنها آگاهم كه گويا با آنان زيسته‌ام و به اندازه آنها عمر كرده‌ام»(5) به خاطر همين خدا به پيامبرش فرمان مي‌دهد در راه اعتلاي كلمه توحيد و رستگاري و هدايت بندگان از تاريخ استفاده كند و روزهاي مقدس خداوند (ايام الله) را به يادشان آورد. منبع جهت مطالعه بیشتر: عزت الله رادمنش، مكتب‌هاي تاريخي و تجددگرايي تاريخ، 1379، ص 174 ـ 146، بحث مكتب تاريخي قرآن.

پی نوشتها:

(1)- رادمنش، عزت الله، قرآن، جامعه‌شناسي اتوپيا، تهران، سپهر، 1361، ص 169 ـ 113.

(2)- برداشت‌هايي درباره فلسفه تاريخ از ديدگاه قرآن،‌ ص 52.

(3)- يوسف/12

(4)- كرمي، علي، ظهور و سقوط تمدن‌ها از ديدگاه قرآن، قم، نشر مرتضي، 1370، ص 2 ـ 71.

(5)- نهج‌البلاغه، نامه 31.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید