ثواب هدیه بر مبنای نیتی است که هدیه دهنده دارد؟

پرسش: فردی به من مقداری پول به عنوان عیدی داد و من با آن پول مهر و جانماز خریدم. آیا وقتی من نماز می خوانم آن فرد هم ثواب می برد؟ به طور کلی ثواب هدیه بر مبنای نیتی است که هدیه دهنده دارد یا استفاده ای است که هدیه گیرنده میکند؟

پاسخ: ثواب و فضیلت هر عمل دائر مدار حُسن فعلی و حُسن فاعلی است. یعنی هم باید خود کار خوب باشد و هم به نیت خوبی انجام شود. مثلا هدیه دادن به خودی خود کار مثبت و خداپسندی است و با فضیلت هایی همچون انفاق، سخاوت، اعانه و کمک رسانی، تکریم دیگران، مسرت بخشی به آنها و ... در ارتباط است. وقتی این هدیه در یک روز عید (مثلا عید غدیر) هم واقع شود علاوه بر فضیلت های پیش گفته، بزرگداشت آن عید هم محسوب می شود.

اما هدیه و عیدی همانطوری که میتواند مصداق چنین فضائلی قرار گیرد میتواند مصداق رذائلی همچون ریا و فخرفروشی نیز قرار گیرد. بنابراین در دستگاه عدالت الهی و سامانه محاسبه ثواب و عقاب برای قضاوت نهایی در مورد یک عمل تنها خود عمل مورد ارزیابی قرار نمی گیرد بلکه نیت عامل نیز مورد توجه است. بنابراین مومن تنها با تکمیل حُسن فعلی و فاعلی میتواند از عمل خود نهایت بهره و ثواب را می برد.

با انجام هدیه و دادن عیدی عمل عامل تمام می شود. اما پرونده ثواب او می تواند همچنان باز بماند و بر حسب آثار مثبتی که کار او به دنبال دارد در عمل خیر دیگران شریک شود.
خداوند متعال میفرماید:
مَنْ يَشْفَعْ شَفاعَةً حَسَنَةً يَكُنْ لَهُ نَصيبٌ مِنْها وَ مَنْ يَشْفَعْ شَفاعَةً سَيِّئَةً يَكُنْ لَهُ كِفْلٌ مِنْها وَ كانَ اللَّهُ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ مُقيتا؛ کسی که واسطه کار نیکی شود، نصیبی از آن برای او خواهد بود و کسی که شفاعت [ تشویق و کمک ] به کار بدی کند ، سهمی از آن خواهد داشت. و خداوند ، حسابرس و نگهدار هر چیز است.(1)

بنابراین در پاسخ به سوال شما میتوان گفت کسی که هدیه ای می دهد، هم از نیت خود(در صورتی که خداپسندانه باشد) ثواب می برد و هم از استفاده ای که هدیه گیرنده می کند.(در صورتی که در جهت حلال و رضایت خداوند استفاده برد.)

پی نوشت:
1. نساء/ 85.