تصمیم به اخراج پیامبر

منظور از "هموا بإخراج الرسول" در آیه 13 سوره توبه چیست؟ «أَ لا تُقاتِلُونَ قَوْماً نَكَثُوا أَيْمانَهُمْ وَ هَمُّوا بِإِخْراجِ الرَّسُولِ وَ هُمْ بَدَؤُكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ أَ تَخْشَوْنَهُمْ فَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَوْهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ» آيا با گروهى كه پيمان هاى خود را شكستند، و تصميم به اخراج پيامبر گرفتند، پيكار نمى‏ كنيد؟! در حالى كه آن ها نخستين بار (پيكار با شما را) آغاز كردند آيا از آن ها مى ‏ترسيد؟! با اينكه خداوند سزاوارتر است كه از او بترسيد، اگر مؤمن هستيد!(1) در این زمینه چند تفسیر بیان شده: 1. اشاره به کفار قریش و دوران مکه ظاهرا اشاره به مسأله اخراج پيامبر (صلی الله علیه و آله) از مكه به هنگام هجرت به مدينه است، كه مکه، ابتدا قصد داشتند پیامبر را اخراج کنند ولی بعد قصدشان تغيير يافت و تبديل به قتل پيامبر شد، ولى پيامبر (صلی الله علیه و آله) به فرمان خدا در همان شب از مكه خارج گرديد.(2) اين سوره كريمه در مكه نازل شده است، و اين جريان ها نيز مربوط به مكه است، و مشركين هم در مكه بودند. مشركين مكه (قريش) بزرگترين مزاحم و دشمن خود را پيغمبر اسلام دانسته، و پيوسته نقشه مى‏ كشيدند كه مقدمات بيرون رفتن او را از مكه فراهم كرده، و به حيله و جبر و قهر او را بيرون كنند.(3) 2. اشاره به یهودیان و دوران مدینه آن ها يهوديانى بودند كه پيمان شكنى كرده و (در جنگ احزاب) به طرفدارى از مشركين به جنگ مسلمانان آمدند. و چنان چه مردم مكه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را از مكه بيرون كردند، اين ها نيز در صدد بيرون كردن آن حضرت از مدينه برآمدند.(4) 3. اشاره به منافقین در مدینه و بعد از هجرت نمی تواند اشاره به مشرکان مکه و یا یهودیان مدینه داشته باشد زیرا آن ها تصمیم به قتل پیامبر داشتند نه اخراج پیامبر. در ثانی مشرکان مکه پیمانی با پیامبر نداشتند تا نقض کرده باشند. لذا ظاهرا مراد منافقين هستند بعد از هجرت، كه معاهده و قسم ياد كردند كه با حضرت مخالفت نكنند و هم دست با ديگران نشوند، ولی نقض عهد كردند بر حسب باطن، و لو بر حسب ظاهر مسلمان نما بودند، چنان چه در سوره منافقين از قول آن ها آمده: «يَقُولُونَ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَى الْمَدِينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ لكِنَّ الْمُنافِقِينَ لا يَعْلَمُونَ»(5).(6)

________

(1) توبه/ 13.

(2) تفسير نمونه، ج ‏7، ص 310؛ تفسير جوامع الجامع، ج ‏2، ص 41؛ ترجمه الميزان، ج ‏9، ص 213.

(3) تفسير روشن، ج ‏10، ص 59.

(4) مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‏5، ص 18، به نقل از جبایی.

(5) منافقون/ 8.

(6) ر.ک: أطيب البيان في تفسير القرآن، ج ‏6، ص 187.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید