اطوار سبعه

منظور از اطوار سبعه چیست؟

برخی از عرفا با الهام گرفتن از آیه شریفه «وَ قَدْ خَلَقَكُمْ أَطْوارا»(1) خلقت انسان را دارای هفت مرحله و دگرگونی می ‌دانند. این اطوار درجات و مراتب تودرتو و پنهانى روح و نفس انسانى است که در یکی از مشهورترین تقریرهای عرفانی عبارت است از:
1- طبع 2- نفس 3- قلب 4- روح 5- سرّ 6- خفى 7- اخفى

روح انسان به خاطر برخورداری از سعه وجودی، دارای مراتب و درجاتی است که به حسب کارکرد روح و منزلتی که بدان نائل می شود متفاوت می شود. مرحوم امام(ره) لطائف سبعه را حجب نفس می داند که سالک، یکی پس از دیگری آن ها را کنار زده و به حقیقت مقصود نائل می شود.
«بدان كه از براى سالك إلى اللّه و مهاجر از بيت مظلمه نفس به سوى كعبه حقيقى، يك سفر روحانى و سلوك عرفانى است كه مبدأ آن مسافت، بيت نفس و أنانيّت است و منازل آن، مراتب تعينات آفاقى و انفسى و ملكى و ملكوتى است كه از آن ها به حجب نورانيه و ظلمانيه تعبير شده: "إن للّه سبعين ألف حجاب من نور و ظلمة" يعنى انوار وجود و ظلمات تعين، يا انوار ملكوت و ظلمات ملك، يا ادناس ظلمانيه تعلقات نفسانيه و انوار طاهره تعلقات قلبيه.
و از اين هفتاد هزار حجب نوريه و ظلمانيه، گاهى به طريق جمع، تعبير به هفت حجاب شده، چنان چه در خصوص تكبيرات افتتاحيه از ائمه اطهار وارد است كه در خرق هر حجابى تكبيرى فرموده.
و در موضوع سجده به تربت حسينيه، روحى له الفداء، است كه سجده بر آن خرق حجب سبع كند.
و عارف مشهور گويد: "هفت شهر عشق را عطّار گشت *‏ ما هنوز اندر خم يك كوچه ‏ايم"
و در انسان صغير به «لطايف‏ سبعه‏» تعبير شده‏.(2)

پی نوشت ها:
1. نوح/ 14.
2. روح الله خمینی، شرح چهل حدیث، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، تهران، بیست و چهارم، 1380، ص 590.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید