اسلام و مراسم حج

آیا مراسم حج یک رسم جاهلی و متعلق به ما قبل اسلام است؟ چه تفاوتی بین کعبه (که نماد پرستش خداست) و پرستش بتها وجود دارد؟ سؤال شما را می توان در حوزه های زير مورد بررسی قرار داد: 1. تاريخچه حج: بنابر برخی روايات، قدمت مراسم حج به پيش از خلقت حضرت آدم (عليه السلام) و طواف فرشتگان به دور بيت المعمور برمی گردد.(1) پس از هبوط حضرت آدم نيز بنای كعبه توسط آن حضرت و با امر خداوند متعال صورت گرفت(2)، شاهد آن نيز آياتی مانند آيه 96 سوره آل عمران است كه می فرمايد: «إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَ هُدىً لِلْعالَمينَ» در اين آيه شريفه خداوند اولين خانه روی زمين را كه هم مبارك است و هم سبب هدايت انسانها، كعبه معرفی می كند. پس از طوفان نوح (عليه السلام) و ناپديد شدن كعبه، تجديد بنای آن به حضرت ابراهيم (عليه السلام) محول گرديد. خداوند در مورد اين تجديد بنا می فرمايد: «وَ إِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَ إِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ»؛ و [ياد كنيد] زمانى كه ابراهيم و اسماعيل پايه‏ هاى خانه كعبه را بالا مى‏ بردند [و به پيشگاه حق مى ‏گفتند:] پروردگارا! [اين عمل را] از ما بپذير كه تو شنوا و دانايى.(3) بنابراين مراسم حج ريشه الهی داشته و به دستور خداوند متعال صورت گرفته است، نه اينكه صرفا عملی باشد كه توسط اعراب جاهلی مرسوم شده باشد. البته خود اعراب و برخی زائران كعبه در دوران جاهليت، مراسم و مناسک خرافی را با ميراث انبياء پيشين مخلوط كرده و انجام می دادند كه با بعثت پيامبر اعظم (صلی الله عليه و آله) خرافات جاهلی از مناسک حج زدوده شد. 2. حكمت حج: درست است كه خداوند می فرمايد: «فَأَيْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ»؛ به هر طرف روى كنيد به سوى خدا روى آورده ‏ايد.(4) اما برای مصالحی مانند: حفظ وحدت امت اسلامی، امتحان مسلمين، پرورش روح خشوع و فروتنی، تمرين ساده زيستی و يكرنگی مسلمان ها، درک عفو و بخشش خداوند و ... تشريع حج عقلانی و توجيه پذير خواهد بود. بنابراين، قبله واحد و طواف بدور آن، نه تنها قابل قياس با بت پرستی نيست، بلكه به دليل تشريع الهی عين توحيد است؛ چرا كه عامل وحدت و جمع شدن مسلمان ها برای عبادت خداوند است و خود اصلا موضوعيت ندارد؛ به خلاف بت ها كه مشركين برای آن ها موضوعيت قائل بوده و خود بت را عبادت می كردند. لذا كعبه نماد و وسيله پرستش نيست، بلكه محل و جهت پرستش خداست. کما این که مبارزه با شيطان و سنگ زدن به او مخصوص حج و مراسم رمی جمرات نيست بلكه رمی جمرات نمادی برای مبارزه با شيطان در طول زندگی هر مسلمان است و اين مبارزه و يا جهاد اكبر تا زمان حيات انسان ادامه خواهد داشت.

__________

(1) علل الشرايع، ترجمه ذهني تهراني، ج2، ص311.

(2) همان.

(3) بقره/127.

(4) بقره/ 115.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید