اسلام و دختران دم بخت
اسلام چه برنامه ای برای تسریع در ازدواج دختران دم بخت دارد؟ شرکت کردن در محیط های مردانه، جهت خودنمایی و جلب توجه راهکاری است که برخی دختران انجام می دهند. آیا این رفتار درست است؟
نسبت به افراد متعدد، برنامه ها متفاوت است:
الف) یک وقت هست که فرد خواستگار ندارد:
در این فرض خود فرد یا اطرافیانش وظیفه دارند زمینه ازدواج او را فراهم کنند:
بر این اساس توصيه ما به خود فرد، حضور فعال در کانون‌هاي علمي و مذهبي، هم چنين مساجد و جلسات مذهبي و شرکت در مجالس مراسم جشن و عقد و عروسي اقوام و خويشان با حفظ موازين و شئون اسلام و نيز معرفي خودش به افراد مورد وثوق و مورد اطمينان مثل اساتيد و کارکنان دانشگاه، محل کار، روحاني مسجد، افراد متدين و مذهبي در محل زندگي، تحصيل و فاميل و ... است تا اگر پسر خوب و مناسبي که با معيارهاي او مطابقت دارد، سراغ دارند ایشان را به پسر معرفي کنند تا زمينه خواستگاري به وجود آيد. بسيار خوب است در اين جهت تلاش همه جانبه اي داشته باشد.
روشن است این راه کار با آن چه در سوال مطرح شده متفاوت است. شرکت کردن در محیط های مردانه، به جهت خودنمایی، نه تنها راهکار مناسبی نیست بلکه غلط است و موجب خسران در دنیا و آخرت است. به کسانی که قصد دارند به این شکل برای خود همسرانی بیابند توصیه می کنیم با توسعه در شبکه دوستان هم جنس از حمايت هاي عاطفي آنان بيش از پيش بهره ببريد. توسعه روابط سالم با دوستان و آشنايان و شرکت در مجالس مذهبي زنانه شرايط انتخاب شدن شما را تسهيل مي نمايد.
کسی که خواستگار ندارد، تا زمان فراهم شدن شرايط ازدواج، بايد براي مقابله با طغيان غريزه جنسي، عفت پيشه کند و يا در امور جنسي خويشتن دار باشد.
قرآن مي فرمايد: «آن ها که وسيله ازدواج ندارند، بايد عفت پيشه کنند تا خداوند آنان را به فضلش بي نياز کند».(1)
مطمئن باشد با حفظ شؤون اخلاقي و ديني و رعايت وقار، متانت و حجاب کامل خواهد توانست خود را از دام خطا و لغزش حفظ کند. در این صورت جوانان غيرتمند، اهل زندگي و وفا و عشق و متدين و هم شأن شما سراغ افرادي چون او خواهند آمد و براي ازدواجي موفق از شانس بيشتري برخوردار خواهد بود. البته لازم است دختر براي ازدواج موفق، شاخص هاي ديني، اخلاق و صفات خوب را در خود نهادينه کند.
ب) گاهی فرد خواستگار دارد:
در این فرض خود فرد یا اطرافیانش وظیفه دارند با رفع موانع زمینه ازدواج را فراهم کنند:
در بسياري مواقع عدم امکان ازدواج، مشکل بودن آن از طرف خودمان است، يعني دختران يا پسراني که مي خواهند ازدواج کنند، سخت‌گيري هاي بي موردي دارند که با توجه به اهميت اين مسئله بايد تعديل شده و آرزوها و خواسته ها را کم تر نمايند. دختر با کم کردن خواسته ها و تجملات و پرهيز از چشم و هم چشم بازي ها و پسر با تلاش و کوشش بيش تر براي فراهم آوردن مقدمات زندگي اوليه و رشد بلوغ فکري و اجتماعي و... مي توانند بسياري از مشکلات را حل کنند.
بعضي از مشکلات مربوط به فرهنگ جامعه است يا از طرف پدر و مادر و خواسته هاي غير منطقي که دارند، تحميل مي شود و يا به نوعي در ذهن اشخاص القا مي شود که رفع اين مسائل نيز نياز به تلاش جوانان دارد تا زمينه هاي مناسب و مساعد را آماده سازند.
خداوند وعده داده است: کسي که تقوا پيشه سازد، براي خروج او از بن بست ها و دشواري ها راهي برايش قرار مي دهيم.(2) مطمئن باشند با حفظ تقوا و مراعات حدود الهي، راه سعادت به روي ایشان باز خواهد شد.
تذکر:
گاهی علی رغم رعایت مواردی که بیان شد با زهم توفیق در ازدواج کسب نمی شود، در صورت لازم است، دو کار انجام شود:
1. بررسی صحت و درستی ملاک هایی که برای انتخاب همسر در نظر گرفته شده؛
ملاک هايى که در انتخاب همسر بايد در نظر گرفته شود، دو نوع است:
ا. آن هايى که رکن و اساس اند و براى يک زندگى سعادتمندانه حتما لازم اند.
ب. آن هايى که شرط کمال هستند و براى بهتر و کامل تر شدن زندگى اند و بيش تر به سليقه و موقعيت افراد بستگى دارد.
در بررسی ملاک ها باید دقت شود که گرفتار کمالگرایی نباشیم.
در بسیاری از اوقات با تامل و درک بهتر شرایط می توان از برخی ملاک ها و معيار و مسائل ديگرى که بيش تر به سليقه و موقعيت افراد بستگي دارد و عموما در دسته دوم قرار مى گيرد، یعنی شرط لازم زندگی نیستند، صرف نظر کرد. ولى براى اينکه بتوان به يک تصميم صحيح و عاقلانه اى رسيد ،بهتر است با افراد مورد اعتماد مثل والدين، يا اقوام نزديک دلسوز و عاقل و داراى تجربه مشورت کرده و با دقت کافى تصميم مناسبى اتخاذ شود.
2. تحلیل آن چه در مراسم خواستگاری اتفاق افتاده یا می افتد؛
امروزه بسياري از خواستگاري ها مثل گذشته ها جدي نيست. زيرا يا پسرها و خانواده هاي شان به علل مختلفی که اکنون در مقام بيان آن ها نيستيم، از ازدواج مي ترسند. چون خواستگاري ها با عزم جدي نيست، کار سست هم زود رها مي شود و پيگيري نمي شود يا وسواس پيدا کرده و نمي توانند به سادگي قانع شوند يا ... هر چند گاهي خلاف آن مشاهده و يا بر زبان ايشان جاري مي شود.
البته گاهی نیز دلیل دیگری می تواند داشته باشد. مثل همان کمال گرایی در ملاک های انتخاب همسر که گاهی خود دختر یا پسر یا اطرافیانشان گرفتار آن می شوند. لذا یکی از مواردی که فردی که خواستگار دارد و موفق به ازدواج نمی شود باید مورد توجه قرار دهد، این است که از جهت کمال گرایی خود را مورد ارزیابی قرار دهد.
اگر موضوع مشکل، کمال گرایی نبود، به دنبال پيدا کردن ريشه قضيه در جاي ديگر باشيد. مثل اين که بررسي کنيد آيا مانعي وجود دارد که سبب برنگشتن خواستگاران می شود؟ گاه نوع سخن گفتن و يا حتي نوع سوالاتي که از خواستگاران مي شود خود سبب رنجش خواستگاران مي شود و در موقع پاسخ منفي، نپسنديدن ظاهر و ... بهانه اي براي جواب رد مي شود. لازم است در این موارد تامل شود که چه مي پرسند و چگونه مي پرسند؟
در این جا بیان این نکته نیز خالی از لطف نیست:
رفت و آمد خواستگاران حاکي از فضيلت ها و خوبي هاي فرد است که توسط ديگران به خواستگاران معرفي مي شود. بنابراين، بايد ضمن سپاس از خداوند مهربان، اعتماد به نفس خود را هميشه بالا نگه دارند. برنگشتن خواستگارها را حمل بر عدم شايستگي ذاتي و شخصيتي خود نکنند. خواستگاري، يعني همين که مي آيند و مي روند و در خيلي از اوقات هر گروهي به علل مختلفي پسند نمي کنند.
اما در عین حال باید به این مهم توجه داشت که رد بي دليل (يا با دلايل نيمه منطقي) خواستگاران به نوعي دست رد زدن به موهبت هاي الهي است. کفران نعمت به هر دليل و عيب گذاشتن نادرست بر مخلوقات خدا بي شک سهم بسزايي در رويگرداني توجه و عنايت ويژه خدا دارد. اين گونه نيست که بتوان نعمت هاي الهي را يکي پس از ديگري از در راند و خداوند بدون هيچ مؤاخذه اي بنده را به حال خود واگذار نمايد.
ـ حدود ارتباط بین نامحرمان قبل از ازدواج
يکى از مسلّمات اسلامى اين است که احکام شرعى تابع و برگرفته از مصالح و مفاسد واقعى است، يعنى هر امر شرعى به علت مصلحت ضرورى است و هر نهى شرعى ناشى از مفسده اى است که بايد ترک شود. خدا براى اين که بشر را به يک سلسله مصالح واقعى که سعادت او در آن است برساند، امورى را واجب يا مستحب کرده است. براى اين که بشر از مفاسد دور بماند، او را از پارهاى کارها منع نموده است و آن ها را حرام دانسته. اگر مصالح و مفاسد نبود، نه امرى بود و نه نهيى. حکمت ها به گونه اى است که اگر عقل انسان به آن‌ها آگاه گردد، عقل نيز همان حکم را مى کند که شرع بيان کرده است.(3)
ضابطه مندی ارتباط دختران و پسران نيز از همين قبيل است، يعني برگرفته از مصالح و مفاسد واقعي است. بي شک رابطه دختر و پسر، يک دوستي ساده مانند دوستي دو دختر يا دو پسر نيست، بلکه در دوستي و ارتباط دو جنس مخالف، پديده اي وجود دارد که نبايد آن را ناديده گرفت و آن هم مسئله غرايز جنسي است که قابل انکار نيست. هرچه سعي شود ناديده گرفته شود، باز نمي توان وجود آن را انکار کرد. به خصوص در مورد دختران و پسران جواناني که مجرّد بوده و در اوج بلوغ جنسي قرار دارند. اينکه از نظر اخلاقي يا ديني براي آن حد و مرزي قرار داده شده، به جهت پيامدهاي مختلف آن است.
غريزه جنسي از نيرومندترين غرايز در وجود انسان است که بسياري از رفتارهاي انساني را شکل مي دهد. به گونه هاي مختلف ظهور و بروز دارد. اسلام که يک مکتب جامع است و مي خواهد مردان و زنان مسلمان، از يک طرف روحي آرام و اعصابي سالم و چشم و گوشي پاک داشته باشند تا بتوانند قله هاي رفيع انساني و رستگاري را فتح نمايند و از طرف ديگر به نيازهاي غريزي و فطري خود نيز دست يابند، با حساسيت ويژه، اما واقع بينانه و لحاظ کردن طبيعت و اميال دروني و خواسته هاي نفساني انسان، قوانين و احکامي را جهت حفظ و نگه داري فرد و جامعه در خط اعتدال و ميانه روي وضع کرده است. از جمله آن احکام، چگونگي ارتباط با جنس مخالف است.
بنابراین حدود ارتباط همانی است که در شرع مقدس اسلام و احکام بیان شده است. دختر و پسری که قصد ازدواج دارند تا زمانی که عقد نکرده اند در حدود الهی فرقی با هم ندارند. بنابراين هر عاملي که به آرامش روحي و رواني و عفت عمومي، صدمه وارد کند، مورد تأييد اسلام نيست. ولو این که به بهانه ازدواج باشد.
ـ روش های خواستگاری
خواستگاري به طور معمول از سوي مرد يا خانواده او صورت مي گيرد ولي اين بدان معنا نيست که زني نتواند از مردي خواستگاري کند. از داستان حضرت شعيب(علیه السلام) و موسي(علیه السلام) در قرآن استفاده مي شود که در این گونه موارد خواستگاري از سوي خانواده دختر (و نه صرفا دختر) نيز صورت مي پذيرد و از اين کار منعي نشده است.
ولي يک نکته را بايد توجه داشت و آن اين که اگر کسي چنين اقدامي کرد، بايد خود را براي شنيدن پاسخ منفي طرف مقابل نيز آماده کند؛ خصوصا که دختران در اين زمينه حساسترند و در صورتي که اقدام به خواستگاري کنند و با پاسخ مناسبي روبه رو نشوند، ممکن است از نظر روحي بسيار ناراحت گردند. به همين خاطر ارائه پيشنهاد ازدواج از طرف دختر پسنديده نيست.
استاد مطهري مي نويسد:
"اين که از قديم الايام مردان به عنوان خواستگاري نزد زنان مي‌رفته اند و از آن‌ها تقاضاي همسري مي کرده اند، از بزرگ ترين عوامل حفظ حيثيت و احترام زن بوده است... خلاف حيثيت و احترام زن است که به دنبال مرد برود... براي زن که مي خواهد محبوب، معشوق و مورد توجه و علاقه باشد و از قلب مرد سر در آورد تا بر سراسر وجود او حکومت کند، قابل تحمل و موافق غريزه نيست که مردي را به همسري خود دعوت کند و احياناً جواب رد بشنود و سراغ مرد ديگري رود".(4)
پي نوشت ها :
1. نور: 24/ 33.
2. طلاق: 65/ 2.
3. مرتضى مطهرى، مجموعه آثار، انتشارات صدرا، تهران، ج 20، ص 52.
4. مرتضی مطهري، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، تهران، ص 15.
برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید
