پیامبر ولهو لعب

پرسش:

شنیدم در منابع حدیثی اهل سنت آمده که پیامبر(صلی الله علبیه وآله وسلم) به لهو و لعب علاقه داشتند آیا این گزارش درسته؟

پاسخ:

حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آخرین پیامبر الهی است، ایشان اشرف مخلوقات خداوند است و معصوم از هرگونه عیب و خطا و معصیت هستند. با این وجود متأسفانه در برخی از کتاب‌های شش‌گانه اهل سنت، روایاتی وجود دارد که به یقین با شأن و مقام رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله ناسازگار است و موجب توهین به آن وجود مبارک می‌شود. در این روایات تصریح شده است که نعوذبالله رسول خدا صلی‌الله علیه و آله به اتفاق همسرش در مجالس رقص و آواز حاضر می‌شد. در حالی که مشغول شدن به لهو و لعب، از صفاتی است که در قرآن و روایات اسلامی مورد انتقاد قرار گرفته است. تا جایی که خداوند متعال روی‌گردانی از کارهای لغو را یکی از صفات مؤمنین شمرده است، چنانچه در قرآن کریم می‌فرماید: وَ الَّذینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ؛ و آن‌ها که از لغو و بیهودگی روی‌گردان‌اند.(۱)

به‌عنوان مثال کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم دو کتاب حدیثی معتبر اهل سنت هستند که این روایت را نقل کرده‌اند:
عایشه می‌گوید: رسول خدا صلی‌الله علیه و آله را دیدم در حالی که درب اتاق من ایستاده بود و اهل حبشه در مسجد رسول خدا صلی‌الله علیه و آله با ابزار جنگی خود (دشنه) می‌رقصیدند، پیامبر صلی‌الله علیه و آله مرا با عبایش پوشاند تا رقص آنان را تماشا کنم و به خاطر من آن‌قدر ایستاد تا اینکه من بازگشتم (از تماشای آنان سیر شدم)، پس حال دخترکان کم سن و سالی را که به لهو و لعب اشتیاق دارد، رعایت کنید.(۲)

در جایی دیگر از صحیح بخاری و صحیح مسلم آمده است که ابوبکر به وضعیت زنان خواننده اعتراض کرد ولی پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله اعتنایی نمی‌کرده است و آنان در خانه رسول خدا در برابر ایشان به ساز و آواز می‌پرداختند، چنانچه می‌نویسند:
عایشه می‌گوید: پیامبر بر من وارد شد، دو کنیز نزد من اشعاری را که در روز جنگ بعاث خوانده می‌شد با غنا برایم می‌خواندند، رسول خدا را دیدم در جای خود دراز کشید و صورتش را برگرداند، ابوبکر وارد شد و به من نهیب زد و گفت: نزد پیامبر موسیقی شیطانی می‌نوازید، رسول خدا رو به ابوبکر کرد و فرمود: رهایشان کن؛ زمانی که ابوبکر لحظه‌ای غافل شد (حواسش پرت شد)، آن دو کنیز را نیشگون گرفتم آنان نیز از اتاق خارج شدند. روز عیدی بود، سودانی‌ها با سپر و ابزار آهنی جنگی خود (همانند دشنه) می‌رقصیدند، از پیامبر درخواست کردم مرا به تماشای آنان ببرد و یا اینکه پیامبر به من فرمود دوست داری آن‌ها را تماشا کنی؟ گفتم: آری، پس ایشان مرا بر پشت خود گذاشت...؛ و آن حضرت همین‌طور ادامه داد تا اینکه من خسته شدم، ایشان فرمود: کافی است، گفتم بله فرمود: پس برو.(۳)

تِرمِذی یکی دیگر از نویسندگان کتاب‌های شش‌گانه اهل تسنن، پا را فراتر گذاشته و و روایت می‌کند که آن حضرت به همراه همسرش به تماشای رقص زن رقاصه‌ای رفت:
عایشه می‌گوید: رسول خدا نشسته بود ناگهان همهمه و صدای بچه‌ها را شنیدیم، پیامبر برخاست، دید زن حبشه‌ای می‌رقصد و بچه‌ها اطراف او را گرفته‌اند، آن حضرت فرمود: ای عایشه بیا نگاه کن، من آمدم و چانه‌ام را بر شانه پیامبر گذاشتم و از حد فاصل بین شانه و سر پیامبر نگاه به آن زن رقاصه می‌کردم، رسول خدا به من فرمود: آیا (از تماشای رقص) سیر شدی؟ و من می‌گفتم نه تا ببینم جایگاهم نزد آن حضرت چقدر است (چقدر به خاطر من صبر می‌کند)، ناگهان عمر آمد، مردم از اطراف آن زن پراکنده شدند، عایشه می‌گوید: پیامبر فرمود: شیطان‌های انس و جن را می‌بینم که از عمر فرار می‌کنند، عایشه می‌گوید: من نیز برگشتم.(۴)

باید از علمای اهل سنت پرسید که آیا برگزاری مجلس رقص در مسجد آن هم مسجد نبوی، با تقدس این مکان سازگاری دارد؟!
همچنین باید پرسید که آیا می‌توان گفت پیامبر صلی‌الله علیه و آله در منزل خود جلسه ساز و آواز شیطانی برگزار می‌کند و زشتی این مسئله را ابوبکر بیش از ایشان درک می‌کند و ایشان بی‌تفاوت است؟
آیا نسبت دادن چنین چیزی به رسول خدا صلی‌الله علیه و آله، مخالفت کردن با قرآن نیست و پیامبر صلی‌الله علیه و آله را در برابر قرآن قرار نمی‌دهد؟!

حال‌آنکه در روایات شیعه چنین نقل‌شده است: عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی‌الله علیه و آله أَنَّهُ نَهَی عَنِ الضَّرْبِ بِالدَّفِّ وَ الرَّقْصِ وَ عَنِ اللَّعْبِ کُلِّهِ وَ عَنْ حُضُورِهِ وَ عَنِ الِاسْتِمَاعِ إِلَیه.(۵)  از رسول خدا صلی‌الله علیه و آله نقل‌شده که نهی کرد از زدن با دف و رقص و هرگونه لهو و لعب و از حاضر شدن در چنین مجالسی و استماع آن....

همچنین از رسول گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله نقل‌شده است که فرمودند: یا عَلِی ثَلَاثَهٌ یقَسِّینَ الْقَلْبَ: اسْتِمَاعُ اللَّهْوِ وَ طَلَبُ الصَّیدِ وَ إِتْیانُ بَابِ السُّلْطَانِ(6)  ای علی، سه چیز قلب انسان را سخت می‌کند: گوش دادن به لهو، دنبال صید رفتن، و به دربار سلاطین رفتن.

از امام صادق علیه­السلام نقل‌شده که پیامبر اسلام صلی‌الله علیه و آله فرمود: أَنْهَاکُمْ عَنِ الزَّفْنِ وَ الْمِزْمَارِ وَ عَنِ الْکُوبَاتِ وَ الْکَبَرَاتِ؛(۷) نهی می‌کنم شما را از رقص و مزمار و نرد و طبل زدن.

پی‌نوشت‌ها:
۱. سوره مؤمنون، آیه ۲۳.
۲. مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، کتاب صلاه العیدین، ج۲، ص۶۰۹؛ محمد بن اسماعیل البخاری، صحیح البخاری، تحقیق: د. مصطفی دیب البغا، ج۱، ص۱۷۳.
۳. مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، همان، ج۲، ص۶۰۹؛ محمد بن اسماعیل البخاری، صحیح البخاری، همان، ج۱، ص۳۲۳ و ج۳، ص۱۰۶۴.
۴. محمد بن عیسی ابو عیسی الترمذی السلمی، سنن الترمذی، تحقیق: احمد محمد شاکر وآخرون، ج۵، ص۶۲۱، ح ۳۶۹۱.
۵. ابن أبی جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه، محقق / مصحح: عراقی، مجتبی، قم:‌دار سید الشهداء للنشر، چاپ اول، ۱۴۰۵ ق، ج۱، ص۲۶۰.
۶. ابن‌بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، محقق مصحح: علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۳ ق، ج۴، ص۳۶۶.
۷. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق/مصحح، غفاری، علی‌اکبر، آخوندی، محمد، تهران: دارالکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۶، ص۴۳۲.