مردن و دیدن امام؟

ضمن تبیین روایت «یا حارث همدانی من یمت یرنی» بفرمایید آیا این روایت عمومیت دارد؟

برای پاسخ به این سوال باید به دو نکته توجه بفرمایید:

نکته اول:

این روایت را اولین بار علی بن ابراهیم قمی در تفسیرش (تفسیر قمی) نقل کرده است، که امیرالمومنین(سلام الله علیه) این بیت را خطاب به حارث همدانی فرموده است:
«يَا حَارِ هَمْدَانَ مَنْ يَمُتْ يَرَنِي مِنْ مُؤْمِنٍ أَوْ مُنَافِقٍ قُبُلا»؛ ای حارث همدانی! هر کس می میرد، خواه مؤمن یا منافق، مرا می بیند.(1)
از نظر سندی این روایت متصل نیست، اما به جهت جایگاه علی بن ابراهیم، و سخنش که گفته جز از راویان موثق چیزی نقل نمی کنم، این تفسیر به صورت کامل از سوی رجال شناسان توثیق شده است؛ آنچه که اختلاف است این است که آیا تمام آنچه که امروز به دست ما رسیده از علی بن ابراهیم است یا چیزهایی بر آن افزوده شده است که بحث ها تخصصی که مجال آن نیست در این زمینه مطرح شده است.
اما از آنجا که روایات موید دیگری نیز مدلول این روایت فوق را تایید می کنند تصمیم گیری در خصوص این مسئله آسان می شود و فارغ از این اختلافات سندی می ­توان مدلول این روایت را پذیرفت.
روایات متعددی در این زمینه وارد شده است که علاوه بر وجود آنها در منابع معتبری چون تفسیر قمی، کثرت آنها اصلا ما را از بررسی سندی بی نیاز می­ کند، که می­ توانید برای آگاهی از این روایات به کتاب بحارالانوار، ج6، ص173 باب 7 تحت عنوان "ما يعاين المؤمن و الكافر عند الموت و حضور الأئمة عليهم السلام عند ذلك"‏ مراجعه بفرمایید.
ما در اینجا فقط به یک روایت به عنوان نمونه اشاره می کنیم که امیرالمومنین(سلام الله علیه) می فرمایند:
«مَنْ أَحَبَّنِي وَجَدَنِي عِنْدَ مَمَاتِهِ بِحَيْثُ يُحِبُّ وَ مَنْ أَبْغَضَنِي وَجَدَنِي عِنْدَ مَمَاتِهِ بِحَيْثُ يَكْرَهُ»؛ هر کسی من را دوست بدارد به گونه ای مرا در هنگام جان دادنش خواهد دید که خرسند می­شود؛ و هر کسی مرا دشمن بدارد به گونه ای مرا در هنگام مرگش خواهد دید که کرهت داشته و اندوهگین می­شود.(2)

نکته دوم:

با دقت در این روایات، یعنی هم روایت فوق و هم سایر روایت روشن میشود که این مسئله رؤیت و دیدن امیرالمومنین(سلام الله علیه) مختص مومنین نیست، منتهی فقط مومنین هستند که از این دیدار خشنود میشوند.بلکه منافقین و مبغضین آن حضرت هم طبق روایت آن حضرت را خواهند دید.
بنابراین: با بررسی مدلول روایات شاید بتوان گفت کسانی که حب و بغضی نسبت به امیرالمومنین(سلام الله علیه) ندارند ایشان را نخواهند دید، یا حداقل این رویت از روایات فهمیده نمی­ شود، و منطقی هم هست، چون رویت آن حضرت(سلام الله علیه) از باب پاداش و عذاب است، به همین خاطر تعبیر خشنود شدن و ناراحت شدن از دیدار در روایت آمده است. بنابراین کسی که با دیدن آن حضرت نه خشنود می ­شود و نه ناراحت ضرورتی ندارد که حضرت را ببیند؛ اما محبینی که یک عمر با عشق علی(سلام الله علیه) دم ساز بوده اند، و مبغضینی که تمام تلاششان را به کار گرفتند تا نام علی(سلام الله علیه) و راه او فراموش شود باید آن حضرت را ببینند تا مومنین با دیدن مولا و مقتدایشان خشنود شده و مبغضین با دیدن منزلت ایشان خوار گشته و عذاب شوند.

پی نوشت ها:
1. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، دار الكتاب‏؛ قم، چاپ چهارم، ص1367ش، ج2، ص266.
2. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، دار إحياء التراث العربي‏، بیروت، چاپ دوم، 1403ق، ج6، ص188.

http://www.askquran.ir/showthread.php?t=60710&p=896410&viewfull=1#post896410