زمان غیبت و انتظار از امام زمان(ع)

انتظار معقول از امام عصر (عجل الله فرجه) در زمان غیبت در چه مواردی است؟

وقتی بر اساس آیات و روایات و دلایل متقن عقلی و نقلی، ضرورت وجود امام و حجت الهی در همه ازمنه و اعصار روشن و ثابت گشت، نقش و فواید امامان معصوم (علیهم السلام) مطرح می شود، در این میان تفاوتی نمی کند امام و حجت الهی ظاهر و آشکار باشد یا غایب و نهان، نقش آفرینی و تأثیر آن باذن الهی در راستای اهداف و برنامه های رسالت امامت بدون کم و کاست محقق می شود. در عصر ظهور، امامان همچون چراغهای هدایت و نشانه های فلاح و رستگاری فرد و جامعه را به مسیر صراط مستقیم رهنمون شده و دین و جامعه را از کژی و ناراستی و ضلالت و گمراهی رهایی می بخشند. در عصر غیبت نیز امام غایب، به وظایفی که خدای متعال، همچون دیگر امامان معصوم (علیهم السلام) بر دوش وی نهاده اهتمام دارد، که این امر اشاره به فواید عام امامت دارد. در این میان تنها تفاوت در دو امر است: اول) اسلوب و روش پیاده کردن اهداف امامت.(رهبری غایبانه) دوم) دارا بودن نقش و فواید خاص امام غایب. بعنوان مقدمه به گوشه هایی از فواید و برکات عام ائمه معصومین (علیهم السلام) اشاراتی می کنیم: الف) فواید و برکات عام ائمه معصومین (علیهم السلام) 1. امام قلب عالم امكان و واسطه فیض الهی: در بینش اسلامی امام، بمنزله ی جان جهان است و بقاء و دوام جهان، تمام و کمال به وجود او وابستگی دارد. چنانكه امام صادق (علیه السلام) فرمود: اگر زمین بدون وجود امام بماند، ساكنان خود را در كام خود فرو می‌برد.(1) و نیز امام چهارم (علیه السلام) فرمود: در پرتو وجود ماست كه خداوند آسمان را از فروپاشی، زمین را از لرزش و سلب آرامش ساكنانش، نگه میدارد، به واسطه ماست كه خداوند باران نازل میكند و رحمت خود را میگستراند و بركات و نعمتهای زمین را بیرون میآورد. و اگر آن كس از ما كه در زمین است نبود، زمین اهل خود را فرو می‌برد.(2) ازاینرو، حضور و غیبت امام تفاوتی ندارد. و اگر او ولو در بین مردم ظاهر نباشد این ثمرات و برکات از ناحیه وجود امام در جهان و در بین بشریت ساری و جاری است. 2. پاسداری از آیین خدا: امام و حجت الهی بر اساس اين كه مسئوليت هدايت و ارشاد جامعه را بر عهده دارد، از مرزهاى اعتقادى و فكرى جامعه اسلامى نگهبانى مى كند تا مورد هجوم افكار غلط و اعتقادات منحرف دشمنان خدا واقع نشود. در پرتو هدايت و ارشاد حجت خداست كه انحرافات فكرى و عقيدتى كه موجب تزلزل فكرى و روحى جامعه است، از بين رفته و امنيت فكرى و روحى به وجود مى آيد. (3) در این زمینه امیر مؤمنان (علیه السلام) می فرماید: "خدایا چنین است، هرگز روی زمین از قیام كننده ای با حجت و دلیل، خالی نمی ماند، خواه ظاهر و آشكار باشد و خواه بیمناك و پنهان، تا دلائل و اسناد روشن الهی از بین نرود و به فراموشی نگراید...(4) 3. امید بخشی: در میدان های نبرد، تمام كوشش سربازان زبده و فداكار معطوف این امر است كه پرچم سپاه، در برابر حملات دشمن همچنان در اهتزاز باشد، همچنین وجود فرمانده لشكر در مقرّ فرماندهی ـ هرچند ظاهراً خاموش و ساكت باشد و یا در منظر دید و یا حتی در معرکه نباشد- موجب دلگرمی و پر حرارتی در عروق سربازان بوده و آنها را به تلاش بیشتر وا میدارد كه فرمانده ما زنده است و پرچممان در اهتزاز! بنا به اعتقاد شیعیان، امام حی و حاضر در میان جمعیت شیعه نقش فرمانده زنده و علم سپاه اسلام را ایفا می کند و نیز امام حی و غایب اما حاضر و ناظر نیز چنین نقشی را بر عهده دارد. ...(5) پرفسور(هانری كربن) استاد فلسفه در دانشگاه سوربن (فرانسه) و مستشرق نامدار فرانسوی میگوید: "به عقیده من مذهب تشیع تنها مذهبی است كه رابطه هدایت الهی را میان خدا و خلق برای همیشه نگه داشته است و به طور مستمر و پیوسته، ولایت را زنده و پا برجا می‌دارد. مذهب یهود، نبوت را در حضرت كلیم ختم كرده و پس از آن به نبوت حضرت مسیح و حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) اذعان ننموده و رابطه مزبور را قطع می‌كند. همچنین مسیحیان در حضرت مسیح متوقف شده‌اند. اهل سنت از مسلمانان نیز در حضرت محمد توقف كرده و با ختم نبوت در ایشان، دیگر رابطه ای میان خالق و مخلوق، موجود نمی‌دانند. تنها مذهب تشیع است كه نبوت را با حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) ختم شده می‌داند، ولی ولایت را كه همان رابطه هدایت و تكمیل می باشد، بعد از آن حضرت و برای همیشه زنده می‌داند.(6) 4. دعا برای نجات امت: بدون شک، یکی از الطاف عام امام (علیه السلام) چه در خفا و پنهان و چه آشکار و ظاهر باشد، دعا برای رفع گرفتاری و مشکلات امت است و قطعاً اگر نبود عنایت و الطاف بیکران و ادعیه ی ذاتیه امام (علیه السلام)، شالوده ی امت اسلام در برابر هجوم فتنه ها و آشوب ها و توطئه های اهریمنی دشمنان و فتنه انگیزان درهم پیچیده می شد و اگر دشمنان را با آنهمه هیمنه و اقتدار ظاهری و برنامه ریزی های حساب شده و شبانه روزی در مرحله عمل ناکام می بینیم، گواه روشنی است بر دست غیبی عنایات و امدادهای الهی که از ناحیه امام (علیه السلام) در هر زمانی، امت اسلامی را پشتیبانی می کند. 5. اقدام به رفع مشکلات و گرفتاری های امت: یکی دیگر از برکات وجودی امام (علیه السلام) اعم از پنهان و آشکار، اقدام به رفع مشکلات و گرفتاری امت اسلامی و جامعه مؤمنان است، به هر طریق ممکن که امام بتواند از این مهم دریغ نمی کند، چه با راهنمایی و هدایت و ارشاد معنوی که اُس و اساس رهایی از مشکلات است، چه از طریق تعاون مالی مستقیم یا غیر مستقیم از سوی نمایندگان و وصایای خود، چه از طریق الهام به قلوب متمکنین برای اقدام و رفع گشایش مؤمنین، چه از طریق وصایت و سفارش به افراد متنفذ و کارگزاران مؤمن دستگاه حکومت، از طریق بهره گیری از ولایت تکوینی و قدرت تصرف و امر نمودن به اسباب و علل حاکم بر نظام هستی... ب) فوايد و برکات خاص امام (عجل الله فرجه) در غيبت صغری و کبری همان گونه كه مردم در روزگار حضور امامان معصوم(علیهم السلام)، در شهرهایی كه ائمه حضور نداشتند، از طریق وكلا و سفرای آنان با ایشان در ارتباط بودند، در روزگار غیبت صغرا نیز مردم نیازمند كسی هستند كه از طریق امام و به نیابت از ایشان عهده دار امورشان گردد. بنابراین همان گونه كه خداوند با نصب امام، حجت را بر خلق تمام كرد، بر امام نیز، كه از طریق نصب الهی، ولایت بر مومنین دارد و امام خلق به شمار می رود، واجب است كه در عصر غیبت صغرا، كسانی را برای تامین مصالح آنان تعیین كند و اجازه ندهد كه مصالحشان در معرض تباهی و امورشان در آستانه نابودی قرار گیرد. ازاینرو در عصر غیبت كبرا یا طولی، به طریق اولی امام باید مصالح شیعیان خود را رعایت كند و هر آن چه را كه مایه تباهی كارشان می شود، از آنان دور كند و این كار از طریق نصب سرپرست امورشان كه حافظ شئون سیاسی - اجتماعی آنان و قوانین دین و دنیایشان باشد، ممكن است، به اجماع و اتفاق امت، این سرپرستی كه نیابت عامه نام دارد، تنها از آن فقهای عادل است. بنابراین فقها، صلاحیت دخالت در امور مسلمانان را طبق آن چه مصلحت اقتضا می كند دارند و هر تصمیمی كه در مورد مسائل مسلمانان و اداره آنان بگیرند و قانونی كه تشریع كنند, و هر حكومتی كه تحت نظر آنان و با صلاح دید آنان شكل بگیرد، ناشی از ولایت امام _ علیه السلام _ و تحت مسئولیت ایشان خواهد بود. لذا احیای سنت، دفع بدعت، حفظ شریعت و سرپرستی امت به عهده آنان است. در حقیقت، حاکمیت مشروع فقها همان حكومت مشروعی است كه بر مكلفان واجب است كه از آن اطاعت كنند و زیر بیرق آن گردآمده از آن تبعیت كنند.(7) ج) امدادها و حمایتهای خاص امام عصر (عجل الله فرجه)، به شیوه مدیریت غایبانه چگونه نور و حرارت و انرژی صادره از خورشید از سویی برای عوامل مؤثر در چرخه حیات از گونه های مختلف آن، اعم از انسان، حیوانات، نباتات، آبها، چرخه سوخت، چرخه های مختلف طبیعت و ... فایده بخش و از سوی دیگر همین نور و حرارت و انرژی برای نیروهای معارض و معاضد با چرخه حیات، مضر و از بین برنده است. و این تأثیر گذاری بگونه ای است که بشر عادی بدون استفاده از چشم مسلح و مجهز به تجهیزات دقیق علمی قادر نیست این تأثیرگذاری و فایده بخشی های خورشید را که در دو ساحت مستقیم و غیرمستقیم انجام می شود کشف کند. وضعیت امام عصر (عجل الله فرجه) نیز در دوران پر التهاب غیبت، به خورشید پشت ابر تشبیه شده، که بمنظور زمینه سازی ظهور، علاوه بر فایده رسانی و حمایت از جبهه حق و اهل ایمان به انحاء مختلف از هیچ تلاشی برای تضعیف و ناکارامدی جبهه باطل و دشمنان دین و ملت دریغ نمی ورزد. در ادامه به مواردی از اقدامات مدیریت غایبانه امام (عجل الله فرجه) اشاره می کنیم: یک- امدادهای مستقیم: که اجمالاً از آن جمله اند: 1- ضعف جبهه دشمن با استفاده از قدرت الهی. 2- ایجاد رعب در دل دشمن. 3- به هم ریختن محاسبات و معادلات دشمن. 4- مشغول کردن دشمنان به یکدیگر. 5- سفاهت دشمن و کوچک شمردن جبهه حق. دو- امدادهای غیرمستقیم: امام (عجل الله فرجه) که بزرگترین حامی و پشتیبان شیعیان و اهل ایمان و سنگ صبور همه مظلومان عالم بشریت است از هر طریق ممکنی برای تضعیف دشمن، استفاده می کند گاه مستقیم و گاه از طریق واسطه ها. امام (علیه السلام) حتی غیرمستقیم، حمایت های معنوی اش را در لایه های معرفتی منتظران، ظهور و بروز می بخشد که به مواردی اجمالاً اشاره می کنیم: 1- ایجاد روحیه دشمن شناسی در منتظران(بصیرت بخشی). 2- ایجاد روحیه اتحاد و همبستگی در جبهه حق. 3- روحیه ولایتمداری و پیروی از رهبری. 4- روحیه جهاد، ایثار و شهادت در جبهه حق. 5- آمادگی همیشگی جبهه حق بر اساس فلسفه انتظار.(8) با این تبیین وقتی شیعیان و جامعه منتظران، نسبت به فواید و آثار و امدادها و حمایت های مستقیم و غیرمستقیم امام عصر (عجل الله تعالی فرجه) در زمانه غیبت آگاهی پیدا کردند و نقش و تأثیرات گسترده آن حضرت را از جهات گوناگون دانستند، سطح انتظارات شان نیز از آن حضرت و از سطح اختیارات ایشان در عصر غیبت بطور منطقی و درستی تنظیم می شود.

پی نوشت ها:

1. «لو بقیت الأرض بغیر إمام ساعه لساخت». صدوق، كمال الدین (قم، مؤسسه النشر الإسلامی (التابعه) لجماعه المدرسین بقم المشرفه، 1405 هـ ق) ج201ـ210، باب 21.

2. صدوق، أمالی، ص112، مجلس 35 ؛ صدوق، كمال الدین ،ص207، باب 21، ح22 ؛ جوینی خراسانی، فرائد السمطین، ط1، ص45ـ46.

3. مكارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی مهدی (عج)، نشر نسل جوان، قم، سال 1380، ص258ـ259، با کمی تغییر و تصرف.

4. اللهم بلی لا تخلوا الأرض من قائم لله بحجه إما ظاهراً مش هوراً مغموراً لئلاّ تبطل حجج الله و بیّناته" شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید ، ج18، ص147.

5. مكارم شیرازی، ناصر، همان، ص255ـ256، با کمی تغییر و تصرف.

6. سـالـنـامه 2 مكتب تشیع، مصاحبات استاد علامه طباطبایی با پروفسور هانری كربن درباره ی شیعه (1339 هـ ش) ص20، با کمی تغییر و تصرف.

7. لطف الله صافي- مجله حکومت اسلامي،ش 4.

8. خلاصه ای برگرفته از مقاله منتشرنشده نقش و فوائد امام مهدی (عجل الله فرجه) در شرایط غیبت، فهیمی (مشکور)، استاد راهنما حجت الاسلام و المسلمین دکتر پور سید آقائی، دانشگاه قرآن و حدیث قم، سال 94.

http://http://www.askquran.ir/showthread.php?t=58545&p=876786&viewfull=1#post87