دین و شریعت حضرت آدم(ع)

از آنجایی که حضرت آدم از پیامبران اولوالعزم هست آيا ایشان داراى دين و شريعت بود؟ ابتداء باید توجه داشت که حضرت آدم از پیامبران اولوالعزم نیست. بنا بر نص صریح قرآن و روایات متواتر پیامبران اولو العزم 5 نفرند: نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد (علی نبینا و آله و علیهم السلام): «شَرَعَ‏ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهيمَ وَ مُوسى‏ وَ عيسى»(1) امام باقر (عليه السلام) مى‏ فرمايند: «اولوا العزم من الرسل خمسة: نوح و ابراهيم و موسى و عيسى و محمد (صلوات اللّه‏ عليهم) و اولوا العزم هو من أتى بشريعة مستأنفة نسخت من تقدم من الانبياء»؛ پيامبران اولى العزم پنج تن هستند: نوح و ابراهيم و موسى و عيسى و محمد (صلی الله علیهم اجمعین)؛ و اولوالعزم يعنى اين كه شريعت نويى آورده‏ اند كه شرايع پيامبران پيشين را نسخ كرده است.(2) اما در باره این که آیا حضرت آدم دارای شریعت و دین بوده یا نه؟ باید گفت که: خير، دين و شريعت از زمان حضرت نوح (عليه السّلام) شروع شده است، چنان كه آيه شريفه زير بيانگر آن است. خداوند سبحان مى فرمايد: «شَرَعَ‏ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهيمَ وَ مُوسى‏ وَ عيسى...»(3) خداوند، تمام اديان و شريعت ها را كه به حضرت نوح سفارش و به شما پيامبر اكرم (صلى اللّه عليه و آله و سلم) وحى و به حضرت ابراهيم، موسى و عيسى سفارش نموده، همگى را براى شما (پيروان دين اسلام ) تشريع نموده است. زيرا آيه در مقام امتنان به اين امت است و بيانگر آن است كه شريعت محمديه (صلى اللّه عليه و آله و سلم) جامع تمام شرايع گذشته است و اين كه شرايع الهى كه توسط وحى به مردم رسيد، عبارت است از شريعت حضرت نوح، حضرت ابراهيم، حضرت موسى، حضرت عيسى و حضرت محمد (عليهم السلام). و اگر شريعت ديگرى هم مى بود ذكر مى شد تا جامعيت اين دين نسبت به آن نيز ثابت شود؛ و لازمه اين معنى آن است كه پيش از شريعت حضرت نوح (عليه السّلام) هيچ شريعتى (به معنى قوانين حاكم بر جامعه انسانى كه رافع اختلافات امور اجتماعى آن ها باشد) نبوده است؛ زيرا اولين شريعت در اين آيه شريفه (ما وَصَّى بِهِ نُوحاً) است كه مقصود از آن همان شريعت حضرت نوح مى باشد.(4) اما این بدان معنی نیست که حضرت آدم و پیامبران قبل از حضرت نوح، اصلا آموزه های وحیانی نداشته اند، بلکه آن ها همه دارای دستورات و باید و نبایدهای وحیانی بوده و دارای دین به این معنا بوده اند؛ اما این قواعد به صورت مدون نبوده و به این صورت که امروزه دین دارای نظام خاص دستوری می باشد نبوده است و علت آن هم بسیط بودن جامعه در آن روزها بوده که اختلافاتشان در دین و اجرای حدود الهی، یا منتفی بوده یا در حدی قلیل و ناچیز بوده که پیامبر به تنهایی و بدون قانون مدونی به رفع رجوع آن ها می پرداخته است؛ این روند ادامه داشته تا زمان حضرت نوح که جامعه بشری دارای پیچیدگی ها و نیازهای جدیدی شد که اولین شریعت و کتاب آسمانی از طرف خدا برای بندگانش نازل شد.(5)

_____________

(1) شوری/ 13.

(2) الفتال نيشابورى، روضة الواعظين، ص 51؛ کلینی، الكافى، ج 2، ص 18 ـ 17.

(3) شورى/ 13.

(4) به نقل از "سوالهایی از علامه طباطبایی"، سوال 124.

(5) ربانی گلپایگانی، ایضاح المراد فی شرح کشف المراد، ص 429. برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به: "خاتمیت" و "نبوت"، از شهید مطهری و "ایضاح المراد فی شرح کشف المراد" از ربانی گلپایگانی.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید