خلقت آدم و سؤال ملائکه

هنگامی که خداوند به فرشتگانش فرمود: من قصد پیدایش انسان را به عنوان خلیفه‌ی خویش بر زمین دارم، فرشتگان اعتراض کردند که چرا او را خلق می نمایی؟ فرشتگان چگونه خون را شناخته بودند؟ مگر آن ها در بدنشان خون داشتند؟ چگونه فهمیدند که انسان ها خونریزی می‌کنند؟ چگونه دانستند که انسان ها فساد می‌کنند؟ فرشتگان به عنوان سؤال براى درک حقيقت و نه به عنوان اعتراض، عرض كردند "آيا در زمين كسى را قرار مى‏دهى كه فساد كند و خون ها بريزد؟!" «قالُوا أَ تَجْعَلُ فِيها مَنْ يُفْسِدُ فِيها وَ يَسْفِكُ الدِّماءَ»(1) در حالى كه ما تو را عبادت مى‏ كنيم تسبيح و حمدت بجا مى‏ آوريم و تو را از آنچه شايسته ذات پاكت نيست پاک مى ‏شمريم «وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَ نُقَدِّسُ لَكَ»(2). ولى خداوند در اين جا پاسخ سربسته به آن ها داد كه توضيحش در مراحل بعد آشكار گرديد: "فرمود من چيزهايى مى‏ دانم كه شما نمى‏ دانيد"! «قالَ إِنِّي أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ»(3). فرشتگان آن چنان كه از سخنانشان پيدا است، پى برده بودند كه اين انسان فردى سر براه نيست، فساد مى‏ كند، خون مى‏ ريزد، خرابى به بار مى‏ آورد. اما از كجا دانستند؟! نظر اول: گاه گفته مى‏ شود خداوند قبلا آينده انسان را بطور اجمال براى آنها بيان فرموده بود. نظر دوم: بعضى احتمال داده‏ اند ملائكه خودشان اين مطلب را از كلمه "فِي الْأَرْضِ" (در روى زمين) دريافته بودند، زيرا مى‏ دانستند انسان از خاک آفريده مى‏ شود و ماده بخاطر محدوديتى كه دارد، طبعا مركز نزاع و تزاحم است، چه اين كه جهان محدود مادى، طبع زياده طلب انسان ها را نمى‏ تواند اشباع كند، حتى اگر همه دنيا را به يک فرد بدهند باز ممكن است سير نشود، اين وضع مخصوصا در صورتى كه توأم با احساس مسئوليت كافى نباشد سبب فساد و خونريزى مى‏ شود. نظر سوم: بعضى ديگر از مفسران معتقدند پيشگويى فرشتگان بخاطر آن بوده كه آدم نخستين مخلوق روى زمين نبود، بلكه پيش از او نيز مخلوقات ديگرى بودند كه به نزاع و خونريزى پرداختند؛ پرونده سوء پيشينه آنها سبب بدگمانى فرشتگان نسبت به نسل آدم شد! نکته: اين تفسيرهاى سه ‏گانه چندان منافاتى با هم ندارند يعنى ممكن است همه اين امور سبب توجه فرشتگان به اين مطلب شده باشد، و اتفاقا اين يک واقعيت بود كه آن ها بيان داشتند، و لذا خداوند هم در پاسخ هرگز آن را انكار نفرمود، بلكه اشاره كرد در كنار اين واقعيت، واقعيت هاى مهم ترى در باره انسان و مقام او وجود دارد كه فرشتگان از آن آگاه نيستند.(4)

______

(1) بقره/ 30.

(2) همان.

(3) همان .

(4) مکارم شیرازی و همکاران، تفسير نمونه، ج‏ 1، ص 175.

http://http://www.askquran.ir/showthread.php?t=28783&p=547478&viewfull=1#post547478