کتاب های ثبت اعمال
انواع كتاب های ثبت اعمال انسان ها طبق آيات قرآن چند تاست؟ منظور از نامه اعمال امت ها چیست؟ چه چیز زندگی اجتماعی امت ها مورد بررسی قرار می گیرد؟ در تفسر نمونه آمده: از آيات قرآن مجيد چنين استفاده می شود كه اعمال انسان در چند كتاب ثبت و ضبط می گردد، تا به هنگام حساب هيچ گو نه عذر و بهانه اى براى كسى باقى نماند. نخست (نامه اعمال شخصى) است كه ثبت كننده تمام كارهاى يک فرد در سراسر عمر او است، قرآن مى گويد: روز قيامت به هر كس گفته مى شود: «اقْرَأْ كِتابَكَ كَفى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسيبا»؛ خودت نامه اعمالت را بخوان، كافى است كه خود حسابگر خويش باشى.(1) اين جاست كه فرياد مجرمان بلند می شود و: «وَ يَقُولُونَ يا وَيْلَتَنا ما لِهذَا الْكِتابِ لا يُغادِرُ صَغيرَةً وَ لا كَبيرَةً إِلاَّ أَحْصاها»؛ واى بر ما! اين چه كتابى است كه هيچ گناه كوچک و بزرگى نيست مگر اين كه آن را ثبت و احصا كرده است؟!(2)؛ اين همان كتابى است كه (نيكوكاران آن را در دست راست دارند و بدكاران در دست چپ.(3) دوم كتابى است كه (نامه اعمال امت ها) است، و بيانگر خطوط اجتماعى زندگى آن ها می باشد، چنان كه قرآن مى گويد: «كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعى إِلى كِتابِهَا»؛ روز قيامت هر امتى به نامه اعمالش فرا خوانده می شود.(4) و سومين كتاب همان كتاب نامه جامع و عمومى لوح محفوظ است كه نه تنها اعمال همه انسان ها از اولين و آخرين، بلكه همه حوادث جهان در آن يک جا ثبت است و گواه ديگرى در آن صحنه بزرگ بر اعمال آدمى است، و در حقيقت امام و رهبر، براى فرشتگان حساب، و ملائكه پاداش و عقاب است.(5) این نوع نامه اعمال اشاره به اعمال جمعى و گروهى امت ها دارد که مثلا فعالیت های اجتماعی و یا كارهايى كه سنت مى شود و بعد از انسان نيز موجب خير و بركت، و يا شر و زيان و گناه مى گردد، یا مثل شعائر (مراسم)، عرف (سنت). لذا كارهای گروهی و نيز آن چه مردم بپذيرند و از آن پشتيبانی كنند. آثار و پيامد اين كارها تمامی افراد را در بر می گيرد، چه كسانی كه در خير و شر نقش و شركت داشته يا نداشته باشند، همه در نامه اعمال امت ها بررسی می شود.
ـــــــــــــــــــ
(1) اسراء/ 14.
(2) كهف/ 49.
(3) حاقه/ 19 و 25.
(4) جاثيه/ 28.
(5) تفسير نمونه، ج 18، ص 333 و 334.
