آخرت و حمد خداوند
منظور از حمد و ستایش خداوند در آخرت چیست؟
پرسش شما ناظر به آیه این آیه می باشد: «الحمْدُ للَّهِ الَّذِى لَهُ مَا فى السمَوَتِ وَ مَا فى الاَرْضِ وَ لَهُ الحمْدُ فى الاَخِرَةِ وَ هُوَ الحكِيمُ الْخَبِيرُ»؛ حمد (و ستايش) مخصوص خداوندى است كه تمام آن چه در آسمان ها و زمين است از آن او است، و حمد (و سپاس) براى او است در سراى آخرت و او دانا و آگاه است.(1) علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، بحث کوتاه و زیبایی ذیل همین آیه آورده اند. ایشان در ضمن این بحث، پرسش شما را این گونه پاسخ می دهند: اگر در این قسمت از آیه، با جمله (لَهُ الحمْدُ فى الاَخِرَةِ)، حمد خدای تعالی را مختص به زمان آخرت بیان فرمود، براى اين است كه در جمله قبل از آن (یعنی: الحمْدُ للَّهِ الَّذِى لَهُ مَا فى السمَوَتِ وَ مَا فى الاَرْضِ) به حمد خدا در دنيا اشاره فرمود، زیرا در این جمله به آسمان ها و زمین که نظام کیهانی دنیاست اشاره نموده است. نظام محسوس در آسمان ها و زمين، که در قست اول آیه اشاره دارد، نظام کیهانی دنياست، اما همین آسمان ها و زمين با برپایی قیامت و جهان آخرت، به چیز دیگری بدل خواهد شد: «يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ وَ السَّماوات»؛ روزى كه زمين به زمينى ديگر دگرگون شود و آسمان ها [نيز چنين شوند].(2)و(3)
ــــــــــــــــــــــ
(1) سباء/ 1.
(2) ابراهیم/ 48.
(3) الميزان في تفسير القرآن، ج 16، ص 356. توضیحات دیگری نیز در تفسير نمونه، ج 18، ص 8 و 9 آمده است که جهت اطلاعات بیشتر می توانید مطالعه بفرمایید.
