دین حنیف

image: 

دین حنیف چیست؟ چرا خداوند گفته دین حنیف و نگفته دین اسلام؟
برخی آیات مرتبط: «فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتي‏ فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها»(1) «إِنَّ إِبْراهيمَ كانَ أُمَّةً قانِتاً لِلَّهِ حَنيفاً وَ لَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكينَ»(2) «قُلْ إِنَّني‏ هَداني‏ رَبِّي إِلى‏ صِراطٍ مُسْتَقيمٍ ديناً قِيَماً مِلَّةَ إِبْراهيمَ حَنيفاً وَ ما كانَ مِنَ الْمُشْرِكينَ»(3) «ما كانَ إِبْراهيمُ يَهُودِيًّا وَ لا نَصْرانِيًّا وَ لكِنْ كانَ حَنيفاً مُسْلِماً وَ ما كانَ مِنَ الْمُشْرِكينَ» (4)«إِذْ قَالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبّ الْعَالَمِينَ»(5) «وَ وَصىَ‏ بهِا إِبْرَاهِمُ بَنِيهِ وَ يَعْقُوبُ يَابَنی إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى‏ لَكُمُ الدِّينَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَ أَنتُم مُّسْلِمُونَ»(6) «وَ ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبيكُمْ إِبْراهيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمينَ مِنْ قَبْلُ»(7) «رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَ أَرِنا مَناسِكَنا وَ تُبْ عَلَيْنا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحيمُ»(8) چند نکته در این زمینه بیان می شود: 1. "حنيف" از ماده "حنف" (بر وزن كنف) به معنى تمايل از باطل به سوى حق و از كجى به راستى است.(9) امام صادق (عليه السلام) در تفسير عبارت «حَنِيفاً مُسْلِماً» فرمودند: «خَالِصاً مُخْلِصاً لَيْسَ فِيهِ شَيْ‏ءٌ مِنْ عِبَادَةِ الْأَوْثَان‏»؛ يعنى ابراهيم شخصى خالص و برگزيده بود كه در او ذره‏اى از پرستش بت‏ها نبود.(10) 2. حنيف به معنى مستقيم و مايل به طرف حق است، و دين مستقيم دينى است كه كمترين اعوجاج و انحراف از حق و حقيقت در اعتقادات و دستورات اخلاقى و احكام آن يافت نشود و احكام آن موافق حكمت و مصلحت باشد، و اين خاصيت تنها در دين اسلام است.(11) در روایت آمده که حضرت على (عليه السلام) فرمودند: «... كانَ حَنِيفاً مُسْلِماً على دين محمد صلى الله عليه و آله»؛ دين ابراهيم همان دين محمّد (صلى اللَّه عليه و آله) بود.(12) 3. حنيف به كسى گفته مى‏ شود كه در مسير باشد، ولى بت‏ پرستان آن را در مورد خود بكار مى‏ بردند و مشركان نيز "حنفاء" خوانده مى‏ شدند. تا این که آیه شریفه با آوردن كلمه‏ ى «مُسْلِماً» در كنار كلمه‏ ى «حَنِيفاً»، هم دامن ابراهيم را از لوث شرک پاک كرده است و هم دامن اين كلمه مقدّس را از لوث مشركان.(13) 4. دین حضرت ابراهیم (علیه السلام) دین اسلام بوده است، و قرآن به این مطلب در چندین آیه اشاره فرموده است: «ما كانَ إِبْراهيمُ يَهُودِيًّا وَ لا نَصْرانِيًّا وَ لكِنْ كانَ حَنيفاً مُسْلِماً وَ ما كانَ مِنَ الْمُشْرِكينَ»(14) «إِذْ قَالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبّ‏ِ الْعَالَمِينَ»(15) «وَ وَصىَ‏ بهِا إِبْرَاهِمُ بَنِيهِ وَ يَعْقُوبُ يَابَنىِ‏َّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى‏ لَكُمُ الدِّينَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَ أَنتُم مُّسْلِمُونَ»(16) «وَ ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبيكُمْ إِبْراهيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمينَ مِنْ قَبْلُ»(17) «رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَ أَرِنا مَناسِكَنا وَ تُبْ عَلَيْنا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحيمُ»(18) 5. معنای حنیف، پاک و فطری است و همان دین اسلام است. البته همه ادیان الهی به نوعی اسلام نامیده می شوند، چون اسلام به معنای تسلیم در برابر خداوند است، ولی دین اسلام اسم خاص برای آخرین دین الهی است، و با این که دیگر ادیان الهی هم به نوعی اسلام نامیده می شوند ولی خداوند در مورد حضرت ابراهیم آن ها را به کار نبرده و فقط تعبیر اسلام را به کار برده است.

___________

(1) روم/ 30.

(2) نحل/ 120.

(3) انعام/ 161.

(4) آل عمران/ 67.

(5) بقره/ 131.

(6) بقره/ 132.

(7) حج/ 78.

(8) بقره/ 128.

(9) المفردات في غريب القرآن، ماده حنف، ص 260.

(10) کافی، ج 2، ص 15، باب اخلاص، حدیث 1.

(11) أطيب البيان في تفسير القرآن، ج ‏2، ص 211.

(12) تفسير نور الثقلين، ج ‏1، ص 352 ؛بحارالانوار، ج 26، ص 287.

(13) تفسير نور، ج ‏2، ص 84.

(14) آل عمران، 67.

(15) بقره/ 131.

(16) بقره/ 132.

(17) حج/ 78.

(18) بقره/ 128.

http://http://www.askquran.ir/showthread.php?t=30957&p=795870&viewfull=1#post795870

موضوع: