ترس از مرگ
با این که حساب کتاب مالی یا اخلاقی و ... ندارم اما باز از مرگ می ترسم مبادا کار نکرده داشته باشم و حسرت بخورم. چه کار کنم؟
مرگ که يكي از اتفاقات حتمی در سرنوشت انسان است، یاد آن براي اغلب افراد باعث ترس و اضطراب است. حق تعالی در قرآن کریم می‌فرماید: «كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ»؛ هر نفسى چشنده مرگ است آنگاه به سوى ما بازگردانيده خواهيد شد.(1) و نیز می‌فرماید: «أَيْنَمَا تَكُونُواْ يُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنتُمْ فِي بُرُوجٍ مُّشَيَّدَةٍ ...»؛ هر كجا باشيد شما را مرگ درمى يابد هر چند در برج هاى استوار (بلند و مستحکم) باشيد... .(2) اگر ترس شما از مرگ باعث شود كه هميشه مراقب اعمال خود باشید و تلاش نمایید تا آخرتتان را بسازید، پس خوشا به حالتان، زيرا كه ويژگی يک مومن را پيدا كرده ايد. اما در کنار این ترس باید به رحمت خدا نیز امیدوار بود. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «كساني كه ايمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند و نماز را بر پا داشتند و زكات را پرداختند، اجرشان نزد پروردگارشان است، و نه ترسي بر آنهاست، و نه غمگين مي شوند»(3)؛ و نیز می‌فرماید: «كساني كه گفتند پروردگار ما الله است، سپس استقامت به خرج دادند نه ترسي براي آنهاست و نه غمي دارند.»(4) در واقع آن چه که باعث می شود ما از مرگ هراسان باشیم جهل ما نسبت به مرگ است. باید بدانیم که مرگ، نیستی و نابودی نیست، بلکه انتقال از یک نشئه به سرای دیگر است. مانند جنینی که در رحم مادر است و با تولد به دنیای دیگر که رحم طبیعت باشد پا می گذارد. پس ما هم وقتی که چند صباحی در این دنیا زندگی کردیم به رحم دیگری به نام عالم برزخ و بعد از آن به عالم قیامت پا می گذاریم. چون انسان اگر چه ازلی نیست ولکن ابدی است. مولوی می فرماید: ازجمادی مردم و نامی شدم * مردم از نامی به حیوان سر زدم مردم از حیوانی و انسان شدم * پس چه ترسم کی زمردن کم شد لذا می بینیم اولیای الهی وقتی در این دنیا روی حساب و کتاب عمل کردند و تخلفی نداشتند و به وعده های الهی امیدوار بودند و ایمان داشتند که بعد از مرگ چه زندگی شیرینی را در پیش خواهند داشت، نه تنها ترسی از مرگ نداشتند بلکه آرزوی آن را نیز می نمودند. مانند امام علی علیه‌السلام که فرمودند: «واللَّه لإبن أبى طالب آنس بالموت من الطّفل بثدى أمّه.»؛ به خدا قسم انس و علاقه فرزند ابو طالب به مرگ از انس و علاقه طفل شیرخوار به پستان مادر بیشتر است.(5) پس اگر ما نگاهمان را به مرگ تغییر دهیم و اين حقيقت را دريابیم كه مرگ فنا و نابودي نيست بلكه انتقال از حالي به حال ديگر است اين نگراني ها و وحشت ها برطرف می شود. هم چنین اگر در این دنیا مراقبه داشته باشیم و در دینداری دقت کامل را به خرج بدهیم و بدانیم که زیبایى ها و دلبستگى هاى این دنیا، قابل مقایسه با زیباىی زندگى بعد از مرگ نیست و زندگى دنیا در برابر حیات اخروى، بسیار محدود و زود گذر است نه تنها ترس از مرگ معنا ندارد، بلکه انسان هر چه بیشتر مشتاق است تا به سرای ابدی سفر کند و از فیوضات حق تعالی بهره مند شود، مانند همان جنینی که از دنیای کوچک رحم مادر جدا شد و به عالم طبیعت پا گذاشت. بر اساس روايات، وقتي مرگ مومن فرا مي رسد، پيامبر صلی‌الله علیه و آله، امام علی علیه السلام و ديگر امامان معصوم علیه السلام بر بالين او حاضر می شوند. فرد محتضر با آنان صحبت می کند، ولي اطرافيان، ايشان را نمی بينند وصحبت ها نيز نمی شنوند؛ سپس جايگاه محتضر در بهشت به وی نشان می دهند و به نحوی با وی ابراز محبت می کنند. در اين حال او را از هر ترس ايمن ساخته و بشارت هايی می دهند.(6) آنانی که از مرگ می ترسند در واقع از اعمال زشت خودشان واهمه دارند، چون مرگ ابتدای بدبختی و گرفتاری آنهاست. اما آن هایی که مانند شما مراقبه دارند و در حد خود دینداری خویش را حفظ می نمایند و به رحمت الهی امیدوارند، مرگ ابتدای راحتی و آسایش آنهاست چون باعث می شود نتیجه اعمال نیک خود را ببینند. «الهی همه از مردن می ترسند و حسن از زیستن، که این کاشتن است و آن درویدن»(7)
________
(1) عنکبوت/ 57.
(2) نساء/ 78.
(3) بقره/ 277.
(4) احقاف/ 13.
(5) نهج البلاغه، خطبه 5.
(6) بحارالانوار، ج 6، ص 173.
(7) الهی نامه، علامه حسن زاده آملی.
