بررسی یک روایت معروف درباره امام زمان (ع)؛ یک شبهه چند پاسخ

نکته ای که درباره این روایت معرکه آراء محدثین واقع شده، عبارت "إسْمُهُ اسْمِي وَ اسْمُ أبيهِ اسْمَ أبي" می باشد که در چند روایت نقل شده اما در روایات مشابه دیگر، این عبارت نیامده است. چیزی که موجب شده این جمله جنجال برانگیز شود و حتی مستمسکی برای بعضی از اهل سنت قرار گیرد که بر روایات امام مهدی خرده گیرند، معنای آنست که می گوید: «نام پدر مهدی موعود، همانند نام پدر من است» و این معنا در ظاهر صحیح نمی باشد چون نام پدر امام زمان، حسن (امام حسن عسگری) است و نام پدر پیامبر اکرم، عبد الله است. بعضی از علمای اهل سنت با تمسک به این عبارت حدیث، بر این دسته از روایات خرده گرفته اند و آن را نشان کذب آنها دانسته اند و به خیال خود خواسته اند در روایات مربوط به مهدی موعود خدشه وارد نمایند. محدثین بزرگوار شیعه و حتی برخی از محدثین اهل سنت، جوابهای مختلفی به این دسته از معترضین داده اند که بخشی از آنها در این نوشتار گزارش شده و اما پاسخ اجمالی مطلب: 1- علامه مجلسی: أبیه مُصَحَّف از إبنی می باشد (یعنی روایت در اصل چنین بوده "إسم أبیه إسم إبنی" و بخاطر اشتباه راوی یا ناسخ کتاب، کلمه إبنی به صورت أبی نقل شده است) بنابر این معنای حدیث چنین می شود: نام پدر مهدی موعود )امام حسن عسکری) همانند نام فرزند من (امام حسن مجتبی) می باشد. (بحارالانوار، ج51 /ص 104( 2- در زبان عربی لفظ اسم بر کنیه هم اطلاق می شود، لفظ أب نیز علاوه بر پدر بر جدّ پدری هم اطلاق می گردد بنابراین منظور از اسم در عبارت إسم أبیه، کنیه است و منظور از أبیه، جدّ پدری است نه خود پدر، بنابراین معنای حدیث چنین می شود: کنیه جدّ مهدی موعود، همانند نام پدر پیامبر اکرم (عبدالله) است؛ (لذا مقصود روایت اینست که مهدی موعود از نسل امام حسین (ع) است چون کنیه امام حسین، اباعبدالله است). (بحارالأنوار،ج51/ص 103( 3- منظور این عبارت حدیث اینست که کنیه پدر مهدی موعود (یعنی امام حسن عسکری، أبو محمد است که) همانند کنیه پدر پیامبر اکرم (أبو محمد) می باشد. )بحارالأنوار،ج51/ص 103( 4- علامه شوشتری: این قسمت از حدیث جعلی است و به روایت اضافه شده و انگیزه این جعل تطبیق یافتن این حدیث مشهور پیامبر است بر یکی از مدعیان نبوت (محمد پسر منصور دوانیقی و یا محمد نفس زکیه که نام پدر هر دو عبدالله بوده است). (الاخبار الدخیلة، علامه شوشتری، ص 229)