فلسفه نماز آیات

خیلی اتفاقات در جهان رخ می دهد، زلزله، آتش سوزی، سیل و...، اما چرا برخی اتفاقات شایسته اقامه نماز می شوند؟ از طرفی، اصلا این نشانه چه پیامی دارد که باید نماز خوانده شود؟ بحث سر این نیست که نماز های یومیه حق را ادا کرده اند یا نه! سخن در این است که حکمت هر کدام از نماز های واجب متفاوت است. نماز آیات به واسطه چهار چیز واجب می شود: 1- گرفتن خورشید. 2- گرفتن ماه، گر چه مقداری کمی از آنها گرفته شود و کسی هم نترسد. 3- زلزله، اگر چه کسی نترسد. 4- رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ و مانند اینها، در صورتی که بیشتر مردم بترسند که بنا بر احتیاط واجب برای اینها هم باید نماز بخواند. اشاره به چند حکمت وجوب نماز آیات: از مجموعه رواياتی كه درباره نماز آيات آمده، برداشت می شود كه بروز اين پديده ها كه معمولا غير عادی و خارج از روند زندگی انسان ها است، موقعيتی مناسب برای رو آوردن به خداوند و به ياد آوردن علت واقعی همه چيزها است. در اين لحظه ها شايسته و لازم است كه ايمان قلبی خود را در قالب عمل ريخته و با خواندن يكی از بهترين ذكرهای خدای متعال؛ يعنی نماز و نهادن پيشانی به آستان قدس پروردگار جهان، عقيده و اعتراف باطنی خود را ابراز نماييم. پيامبر اكرم (صلوات الله علیه) می فرمايند: «خورشيد و ماه به خاطر مرگ يا زندگی كسی كسوف و خسوف نمی شوند. اين دو از نشانه های خداوند متعال می باشند. هنگامی كه خسوف و كسوف را مشاهده كرديد، برای نماز خواندن به مساجد برويد.»(2) نيز در بعضی از روايات اسلامی اشاره شده كه علت واجب بودن نماز آيات اين است كه گاهی خداوند به جهت پاره ‏ای از گناهان كه از بندگان سر می‏زند، آن ها را مستحق عذاب می‏ بيند، ولی باز از باب رحمت واسعه و لطفی كه به بندگان دارد، برای اينكه به آن ها فرصت ديگری بدهد به وسيله آشكار كردن علايم كه به آن آيات می‏ گويند؛ يعنی، گرفتن ماه و خورشيد يا بروز زلزله و رعد و برق و وزيدن بادهای سرخ و سياه، زنگ خطر می‌نوازد تا انسان‏ها را هشداری دهد، بلكه به درگاه او روی آورند، از كردار خود توبه نمايند. با خواندن اين دو ركعت نماز و تضرع و زاری موجب رفع عذاب شوند. از امام رضا (علیه السلام) روايت شده كه علت كسوف و خواندن نماز آيات اين است كه چون معلوم نيست اين آيه نشانه عذاب يا رحمت است، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به امتش دستور توجه به درگاه خدا داده تا شر عذاب را به وسيله آن از خودشان دور كنند، همان گونه كه قوم حضرت يونس وقتی آثار و نشانه‏ های عذاب را ديدند، با تضرع و زاری و بازگشت به درگاه خدا عذاب حتمی را از خود دفع كردند.(3) افزون بر آن، نماز آيات مانعی برای پناه بردن برخی مردم به امور خرافی است. اسلام، با واجب كردن نماز آيات، به هنگام اين پديده ها مردم را از توجه به اوهام و خرافات بازداشته، افكار آنان را به نقطه ای كه سرچشمه تمام حوادث گيتی است، متوجه ساخته است، همچنان كه حضرت ابراهيم از افول ماه و خورشيد، توحيد را نتيجه گرفت و فرمود: «إِنِّي وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ حَنِيفًا وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ»(4) شايد نام گذاری نماز آيات (نماز نشانه ها) به همين دليل باشد كه انسان با اين نماز اين پديده ها را نشانه ای از قدرت، عظمت و مالكيت خداوند برای همه چيز بداند.

________

(1) رعد/ 28.

(2) شيخ حر عاملی، وسايل الشيعه، نشر موسسه آل البيت،‌ قم، ج 7، ص 492.

(3) همان، ج 5، ص 142.

(4) انعام/ 79.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید