عقل و شهود

این که شریعت عقل را به عنوان میزان برای گزاره های شهودی در نظر گرفته اند به چه معناست؟

گزاره های شهودی، حقایقی هستند که انسان آنها را به علم حضوری درک می کند، و طبیعتا خطا و اشتباه در آن راه ندارد؛ منتهی انسان ممکن است در تفسیر، تبیین، و انتقال آن به دیگران خطا کند.

یعنی برداشت یک شخص از گزاره های شهودی اش، و یا تطبیق آن با سایر اعتقادات پیشینی اش ممکن است اشتباه باشد، به همین خاطر باید ملاکی برای چنین سنجش ها و تفسیرهایی معرفی شود که همان عقل و نقل است، چرا که این دو حجت های الهی برای کشف مسیر حق بر انسان ها هستند، همان طور که امام کاظم(علیه السلام) به هشام فرمودند: «إِنَّ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَيْنِ حُجَّةً ظَاهِرَةً وَ حُجَّةً بَاطِنَةً فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الْأَنْبِيَاءُ وَ الْأَئِمَّةُ ع وَ أَمَّا الْبَاطِنَةُ فَالْعُقُول‏»؛ به درستی که خداوند دو حجت بر مردم دارد، یکی حجت ظاهری و دیگری حجت باطنی، اما حجت ظاهری همان انبیا و پیامبران هستند، و حجت باطنی همان عقل است.(1)

بنابراین اگر کسی ادعای مکاشفه و شهود چیزی را داشت که خلاف عقل و نقل است، یا تفسیر یا برداشتی از گزاره های شهودی ارائه کرد که خلاف عقل و یا دین بود پذیرفتنی نیست.

پی نوشت ها:
1. کلینی، محمد، الكافي، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ چهارم، 1407ق، ج1، ص16.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید