عبارت مملکت امام زمان(عج)

با توجه به اینکه هنگام ظهور امام زمان(عجل الله فرجه)، بیعت هیچ کس به گردن ایشان نیست؛ آیا جمله «مملکت ما مملکت امام زمان(عجل الله فرجه) است» صحیح است؟

قبل از هر چیز باید دید منظور از جمله: «مملکت ما مملکت امام زمان(عجل الله فرجه) است» چیست و آیا این جمله با حدیثی که دال بر خالی بودن ذمه امام زمان(عجل الله فرجه) از بیعت دیگران است، منافات دارد یا نه؟ مقدمه؛ بیعت به معنای، دست دادن، دست فشردن، دست راست خود را به دست راست دیگری زدن برای ایجاب عقد بیع است.(1) علاوه بر عقد بیع، برای اینکه افراد جماعت یا قبیله‌ای با حاکم یا رئیس قبیله، جهت اطاعت و فرمانبری از وی پیمان بندند، عمل دست دادن(مصافحه) معمول بود.(2) اما معنای شایع و مصطلح بیعت در قرآن، سنّت، تاریخ، کلام و فقه سیاسی اسلام، عقد و پیمانی است که فرد بیعت کننده با امام، حاکم یا شخصی دیگر می‌بندد تا در موضوعی خاص یا به طور عام مطیع و فرمانبردار وی بوده به مفاد تعهّد خود ملتزم و وفادار بماند.(3) بنابر مقدمه پیشین: اولا؛ جمله مذکور و شبیه آن در کلام دیگر بزرگان مانند بنیان گذار کبیر انقلاب نیز وجود داشته، مرحوم «امام خمینی» در دیدار با هیات دولت در تاریخ 16 شهریور سال 1360 می فرماید: پشتوانه شما خدای تبارک و تعالی است؛ صاحب این مملکت امام زمان- سلام اللَّه علیه- است و شما با دل محکم مشغول کارتان بشوید و از هیچ یک از این مسایل نترسید. ثانیا؛ منظور این بزرگان از جمله مذکور را می توان در قالب چند احتمال ذیل بیان کرد: اول اینکه حكومت ايران حكومتي است كه مورد عنايت و حمايت خاص امام زمان(عجل الله فرجه) است. چرا که حكومت فعلي ايران كه بر مبناي اصل ولايت فقيه شكل گرفته و مطمئنا در عصر غيبت مطابق خواست امام زمان(عجل الله فرجه) است و اصل ولايت فقيه اصلي است كه از آيات و روايات برداشت مي شود. به عنوان نمونه امام صادق(علیه السلام) در بيان تكليف مردم در حلّ اختلافات و رجوع به يك مرجع صلاحيت دار كه حاكم بر مسلمين باشد چنين مى‌فرمايد: ... هر كس از شما كه راوى حديث ما باشد و در حلال و حرام ما بنگرد و صاحب نظر باشد و احكام ما را بشناسد او را به عنوان داور بپذيريد. همانا من او را حاكم بر شما قرار دادم. پس هر گاه حكمى كرد و از او قبول نكردند، حكم خدا را سبك شمرده‌اند و ما را رد كرده‌اند و آن كس كه ما را رد كند خدا را رد كرده و رد كردن خدا در حدّ شرك به خداى متعال است.(4) منظور امام(علیه السلام) از راوی حدیث، شخصى است كه فقيه و مجتهد در احكام و مسائل دين باشد. معنای دیگری که می توان برای جمله مذکور بیان کرد اینست که مردم ايران مورد عنايت و حمايت خاص امام زمان(عجل الله فرجه) باشند. چرا كه اكثر مردم ايران پيروان و دوستداران اهل بيت(علیهم السلام) هستند و امام زمان(عجل الله فرجه) فرموده كه ما شيعيان خود را به حال خود رها نمي كنيم و به فكر آنها هستيم. در يكي از توقيعات امام زمان(عجل الله فرجه) مي خوانيم: «إِنَّا غَيْرُ مُهْمِلِينَ لِمُرَاعَاتِكُمْ وَ لَا نَاسِينَ لِذِكْرِكُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَنَزَلَ بِكُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَكُمُ الْأَعْدَاء»؛ ما در رعايت حال شما كوتاهى نمى‏ كنيم و ياد شما را از خاطر نبرده ‏ايم، و اگر جز اين بود از هر سو گرفتارى به شما رو مى ‏آورد و دشمنانتان، شما را از ميان مى‏ بردند.(5) البته علاوه بر دو معنای گذشته، می توان مطابقت قانون و احکام جمهوری اسلامی با اسلام را نیز مورد قبول و رضای امام(عجل الله فرجه) دانست.(6) هر چند منظور از این رضایت، رضایت فی الجمله امام(عجل الله فرجه) است، چرا که در دوران غیبت، بسیاری از احکام بر مبنای ظن معتبر بوده و احتمال خطا و عدم مطابقت، در این احکام وجود دارد. بنابراین همانطور که مشاهده شد، هیچ کدام از معانی ذکر شده با معنای لغوی و اصطلاحی بیعت مطابقت ندارد. پس جمله: «مملکت ما مملکت امام زمان(عجل الله فرجه) است» به معنای وجود بیعت کسی بر عهده امام زمان(عجل الله فرجه) در هنگام ظهور نیست و این جمله منافاتی با روایتِ عدم وجود بیعت در زمان ظهور ندارد.

پي نوشت ها:

1. شهیدی، سيد جعفر، (1368)، بیعت و چگونگی آن در تاریخ اسلام، مجله كيهان انديشه، شماره 26، ص125.

2. شهرستانی، محمد علي، (1416)، مدخل الی علم الفقه، لندن، ص155.

3. مکارم، ناصر، (1411)، انوار الفقاهة: کتاب البیع، قم، ج1، ص517.

4. كلينى، محمدبن اسحاق،(1407)،الكافي،غفاري،عل ي اكبر،چهارم،تهران،دارالكتب الاسلاميه، ج‏1، ص67.

5. طبرسی،فضل بن حسن، (1403)، الاحتجاج علي اهل اللجاج، اول، مشهد، نشر مرتضي، ج‏2، ص497.

6. برگرفته از پاسخ: http://www.pasokhgoo.ir/node/73616

http://http://www.askquran.ir/showthread.php?t=59053&p=875167&viewfull=1#post87