طی الارض
آیا درست است که تلاش کنیم تا به مقام طی الارض برسیم؟ آیا امکان انحراف در این مسیر وجود دارد؟
تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن * که خواجه خود صفت بنده پروری داند(1) اگر چه تلاش برای رسیدن به طی الارض یا هر مقام معنوی دیگر، زیر نظر یک خضر راه و یک انسان کامل و مکملی، فی نفسه اشکالی ندارد، ولی توصیه دین و شریعت این است که بهترین عبادت، عبادت احراری است که در روایت آمده است: عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام، قَالَ: «إِنَّ الْعِبَادَةَ ثَلَاثَةٌ: قَوْمٌ عَبَدُوا اللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ) خَوْفاً، فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْعَبِيدِ؛ وَ قَوْمٌ عَبَدُوا اللَّهَ (تَبَارَكَ وَ تَعَالى) طَلَبَ الثَّوَابِ، فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْأُجَرَاءِ؛ وَ قَوْمٌ عَبَدُوا اللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ) حُبّاً لَهُ، فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْأَحْرَارِ، وَ هِيَ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ»؛ یعنی بهترین عبادت این است که انسان آن عبادت را خالص و فقط به خاطر خداوند انجام دهد نه برای رسیدن به ثمرات دنیوی (مانند طی الارض و....) و یا برای رسیدن به ثمرات اخروی (مانند بهشت وحور و غلمان....) که به تعبیر جناب حافظ: قبله و محراب من ابروی دلدار است و بس * این دل شوریده را با این چه و با آن چه کار چون که اندر هر دو عالم یار می باید مرا * با بهشت و دوزخ و با حور و با غلمان چه کار البته اگر کسی این عبادت احراری (آزادگان) را انجام دهد، آن ثمرات دنیوی و اخروی هم ناخود آگاه به دنبال خواهد داشت. نام احمد نام جمله انبیاست * چون که صد آمد نود هم پیش ماست(3)
_______
(1) حافظ.
(2) کلینی، کافی، ج 3، ص 216.
(3) مولوی.
