شیطان درون و بیرون
شیطان درون (نفس اماره) خطرناک تر است یا شیطان بیرون؟ چرا؟
نفس اژدرهاست او کی مرده است * از غم بی آلتی افسرده است(1) نفس اماره به عنوان شیطان درون، خطرناک تر است؛ چون در شریعت از شیطان به عنوان عدوّ (دشمن) تعبیر شده است، مثلا در قرآن کریم این آیه شریفه آمده است: «إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبين»؛ او (شیطان) دشمن آشكار شماست.(2) ولی در رابطه با نفس اماره در بیانات روایی، تعبیر به دشمن ترین دشمنان شده است، چنان که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرموده اند: «اعدی عدوّک نَفسُک التی بین جَنبَیک»؛ یعنی دشمن ترین دشمنانت، نفس تو است که بین دو پهلوی (درون) تو قرار دارد.(3) راز تعبیر نفس به "دشمن ترین دشمنان"، درونی بودن آن است. دشمن و سارق بیرونی، بدون همراهی این دشمن و دزد درونی، نمی تواند آسیب برساند. این دشمن درونی، مَحرم و به همه جا آشنا است و با استفاده از همین آگاهی، خواسته شخص را به شیطان گزارش می دهد و از آن سو پیام و فرمان ابلیس را که امارة بالسوء (توصیه کننده به بدی) بیرونی است، می رساند.
_________
(1) مولوی.
(2) بقره/ 168.
(3) بحارالانوار، ج ۶۷، ص 64.
