درهای جهنم و بهشت

آیا جهنم هفت درب ولی بهشت هشت درب دارد؟ اگر درست است آیا دلیل و حکمتی دارد؟ آیا در قرآن اشاره دقیق به درب های بهشت و جهنم شده؟ با ذکر نکاتی پاسخ را عرض می کنم دقت بفرمایید: 1 - در آیات متعددی از قرآن کریم آمده است که برای بهشت و جهنم درب هائی وجود دارد از جمله در این دو آیه: «وَ سِیقَ الَّذِینَ كَفَرُواْ إِلىَ‏ جَهَنَّمَ زُمَرًا حَتىَّ إِذَا جَاءُوهَا فُتِحَتْ أَبْوَابُهَا»؛ و کسانی که کافر شدند گروه گروه به سوی جهنم رانده می شوند وقتی به دوزخ رسیدند درب های آن گشوده می شود.(1) «وَ سِیقَ الَّذِینَ اتَّقَوْاْ رَبهَّمْ إِلىَ الْجَنَّةِ زُمَرًا حَتىَّ إِذَا جَاءُوهَا وَ فُتِحَتْ أَبْوَابُهَا»؛ و کسانی که تقوای الهی پیشه کردند گروه گروه به سوی بهشت برده می شوند و هنگامی که به آن می رسند دربهای بهشت گشوده می شود.(2) اما در خصوص تعداد این درب ها قرآن کریم درباره بهشت ساکت است ولی در مورد جهنم در یک آیه آمده است که دارای هفت درب است: «وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِینَ * لهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِّكلُ‏ِّ بَابٍ مِّنهْمْ جُزْءٌ مَّقْسُوم»؛ و دوزخ میعادگاه همه آنهاست هفت درب دارد و برای هر دربی گروه معینی از آنها تقسیم شده اند.(3) 2- وجود درب های متعدد برای بهشت و جهنم به دلیل مراتب افراد و تفاوت اعمال آن هاست. مثلا درباره منافقان آمده است که: «إِنَّ المْنَافِقِینَ فىِ الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ»؛ آنان در پائین ترین درکات دوزخ قرار دارند(4)، و نیز درباره مؤمنان قرآن می فرماید هر عمل نیکی که از آن سر می زند به یکی از درب ها و درجه های بهشت راه می یابند به عنوان نمونه به هشت عامل ورود به بهشت در سوره رعد اشاره فرموده است که عبارتند از رعایت عهد و پیمان، صله ارحام، خوف الهی، ترس از بد عاقبتی، صبر در راه خدا، بر پا داشتن نماز، انفاق کردن و بدی را با خوبی پاسخ گفتن.(5) 3- مطابق برخی آیات و روایات هر یک از این درب های بهشت و جهنم به اسمی خوانده می شوند. مثلا حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) فرمود: یکی از درب های بهشت «ریان» (به معنی شاداب، سیراب) نام دارد که فقط روزه داران از آن وارد می شوند.(6) درب دیگر «معروف» نام دارد که اهل معروف و کارهای خیر از آن وارد می شوند. درب دیگر «صبر» است و نیز درب دیگر آن «شکر» است. درب دیگر بهشتی «بلا» نام دارد و درب دیگر آن «اعظم» است که مخصوص پارسایان و پرهیزکاران است.(7) و نیز در بیانی امام محمد باقر (علیه السلام) نام های درب های جهنم را چنین بازگو می فرماید: 1. در اعلی جهنم جهیم نام دارد. 2. لظی (پوست بدنت و صورت را می برد). 3. سقر (آتش داغ). 4. حطمه (آتش افروخته). 5. هاویه (آتش سوزان). 6. سعیر (سوزان). 7. جهنم.(8) 4- همان طو ر که اشاره شد جهنم دارای هفت درب بوده و مطابق روایات(9) بهشت دارای هشت درب می باشد این تفاوت بیانگر آن است که راه های نیل به بهشت بیش از جهنم است زیرا رحمت خداوند بر غضبش پیشی دارد «یا من سبقت رحمته غضبه» 5- نکته آخر، اسامی درب های جهنم و بهشت منحصر به آن چه ذکر شد نیست بلکه اسم های دیگری نیز گفته اند و حتی این که کدام درب از بهشت و یا جهنم مخصوص چه افراد یا گروهی است یاد شده است.(10)

ـــــــــــــــــ

(1) زمر/ 71.

(2) زمر/ 73.

(3) حجر، آیات 43 و 44.

(4) نساء/ 145؛ المیزان، ج 12، ص 170؛ تفسیر نمونه، ج 10، ص 194 و 195 و ج 11، ص 74.

(5) رعد/ 20-23؛ تفسیر نمونه، ج 10، ص 194 و 195.

(6) معانی الأخبار، ص 409.

(7) میزان الحکمه ج 1، ص 431، ح 2595.

(8) همان، ص 471، ح 2904؛ لازم به ذکر است که تمام این اسامی به ترتیب در سوره های مائده آیه 10 و معراج آیه 15 و مدثر آیه 42 و همزه آیه 5 و قارعه آیه 9 و حج آیه 4 و مانند آن آمده است.

(9) خصال، صدوق، ج 2، ص 408، باب الثمانیه، ح 6.

(10) مطالعه بیشتر: خصال، صدوق، ج 2، باب السبعه، ص 361، و باب الثمانیه، ص 408.