حكمت 41 نهج البلاغه

image: 

لطفا این فرمایش حضرت علی (ع) را توضیح دهید : قلب احمق در دهان او و زبان عاقل در قلب او قرار دارد.[1]
ابتدا باید واژه "قلب" و "زبان" را تعریف کنیم. قلب : در ادبیات دینی قلب همان نفس انسانی یا فطرت ادمی یا منشا و منبع ادراکات انسان است که با کمک قوای درونی و بیرونی امور مختلف را ادراک می کند.. زبان : زبان هم به ابزار سخن گفته میشود و هم به نحوه گویش مثلا زبان فارسی یا زبان عربی. البته گویش هم با ابزار صورت میگیرد. و اما رابطه زبان و قلب : معمولا انسانها آنچه را درک و فهم می کنند ( یعنی آنچه که در قلب به وجود می آید) توسط زبان در قالب یک گویش خاص به دیگران منتقل می کنند. پس در یک حالت منطقی؛ اول یک موضوع درک میشود بعد از آن سبک و سنگین میشود در صورتی که بیان کردن و گفتنش خیر و نفعی داشته باشد به زبان جاری میشود. و الا هرگز بر زبان جاری نخواهد شد. مانند محل عرضه و انبار یک کاسب است که اموال را در انبار نگهداری میکند و در مواقع نیاز مقداری از آنها را به محل فروش منتقل و عرضه میکند. بنابراین قلب احمق در زبان اوست یعنی : یعنی همه انچه که در قلب و ذهن و فکر او می گذرد چه خوب باشد و چه بد؛ چه گفتنش درست باشد و چه نباشد بلا فاصله بر زبان او جاری میشود. مانند فروشنده ای که همه اجناسش را بدون توجه به نیاز مردم در محل فروش برای عرضه آماده کرده است. و از آنجا که انسانها در مقابل سخنانی که به دیگران گفته اند به نوعی مسئولیت پذیر هستند؛ خود به خود این حرفهایی که می گوید نسنجیده وبدون فکر بر زبان جاری شده است و وقتی گفته میشود زبان مومن در قلب اوست : یعنی انسان مومن ابتدا درک میکند بعد سبک و سنگین میکند و بعد از آن درست ها را از نادرستها جدا میکند و در مرحله بعد گفتنی ها را از ناگفتنی ها جدا میکند؛ دست اخر انچه که گفتنش به خیر و صلاح باشد به زبان جاری میشود. درست مانند کسی که ابتدا در انبار اجناس را از هم جدا میکند و بعد هر کدام را متناسب با خودش به محل عرضه منتقل میکند.. بنابراین انسان عاقل هم اندیشه ای درستی در ذهن و قلبش شکل میگیرد و هم اندیشه های درستی را به دیگران منتقل میکند. وقتی زبان تابع قلب است : همان مردیکه می باشد خردمند // به دست و دل زبان را کرده بند ز گفتارش درونها تا نرنجد // سخن را سخته و سنگین بسنجد وقتی که قلب تابع زبان است : ولی نادان دلش پشت زبان است // بدلها از زبانش بس زیان است زبانش در دهان چون مار در غار // چو می آید بیرون از بهر گفتار [1] نهج البلاغه / کلمات قصار / شماره 41.

لينك بحث اصلي : http://www.askquran.ir/showthread.php?p=497796#post497796

موضوع: