حق شفاعت

ما پس از مرگ، برزخ و قیامت را پیش رو داریم، و طبق قرآن کریم مجرمین در قیامت از روی چهره هایشان شناخته می شوند. حال اگر فردی حق شفاعت داشته باشد، چه مواردی را باید ملاک قرار دهد برای شفاعت در برزخ و قیامت؟! در آیات و روایات ملاک های متعددی برای شفاعت مطرح شده است، همان طور که اهل جهنم علت محرومیت از شفاعت و وقوف در جهنم را چنین معرفی می کنند: «قَالُواْ لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ* وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ * وَ كُنَّا نخَوضُ مَعَ الخْائضِينَ* وَ كُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ* حَتىَّ أَتَئنَا الْيَقِينُ* فَمَا تَنفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشَّافِعِين‏»؛ مى‏ گويند: «ما از نمازگزاران نبوديم، و اطعام مستمند نمى‏ كرديم، و پيوسته با اهل باطل همنشين و همصدا بوديم، و همواره روز جزا را انكار مى ‏كرديم، تا زمانى كه مرگ ما فرا رسيد!» از اين رو شفاعت شفاعت‏ كنندگان به حال آن ها سودى نمى‏ بخشد.(1) علاوه بر موارد مذکور در آیه فوق، عوامل متعدد دیگری نیز به عنوان ملاک شفاعت شمرده شده است، مانند: باور داشتن و اعتقاد به شفاعت(2)؛ پیروی از انبیاء(3)؛ احترام به سادات(4)؛ دوستی اهلبیت (علیهم السلام)(5)؛ عدم کفر و شرک(6)؛ پرهیز از ظلم و ستم(7)؛ پرهیز از سبک شمردن و بی توجهی به نماز(8) و پرهیز از غلو.(9) کسانی که شرائط شفاعت شدن را ندارند، شفاعت نمی شوند، چرا که شفاعت همواره با اجازه و رضایت خداوند انجام می‌گیرد: «وَ لَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضىَ‏‏»؛ و آن ها جز براى كسى كه خدا راضى (به شفاعت براى او) است شفاعت نمى‏ كنند.(10) پیامبر (صلی الله علیه و آله) در تفسیر این آیه شریفه می‌فرماید: «لَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى اللَّهُ دِينَه‏»؛ از کسی شفاعت می‌کنند که خداوند از دیانت او راضی باشد.(11) هم چنین از قول کفار می‌فرماید که شفاعت کننده ای نخواهند داشت: «فَما لَنا مِنْ شافِعين‏»؛ پس برای ما شفاعت کننده ای نیست.(12) یعنی هرگز کسی از ایشان شفاعت نمی کند، نه این که شفاعت کنند و پذیرفته نشود. پس شفاعت نیاز به اذن الهی دارد، همان طور که در روایت آمده است: «لَا يَشْفَعُ أَحَدٌ مِنْ أَنْبِيَاءِ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى يَأْذَنَ اللَّهُ لَهُ إِلَّا رَسُولُ اللَّهِ ص فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ أَذِنَ لَهُ فِي الشَّفَاعَةِ مِنْ قَبْلِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ»؛ احدی از انبیاء و پیامبران بدون اذن خداوند از کسی شفاعت نخواهند کرد، مگر پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله)، به درستی که خداوند قبل از وقوع قیامت به او اذن شفاعت داده است.(13) در مجموع و از این آیات و روایات فهمیده می‌شود انسان هایی که در قیامت حق شفاعت دارند، اصلا از کسی که ملاک های مذکور را ندارد شفاعت نخواهند کرد، تا نوبت به پذیرفته شدن یا نشدن آن برسد، روز قیامت روز آشکار شدن اسرار است(14)؛ لذا شفاعت کنندگان کسانی را که لایق شفاعت بوده و خداوند راضی به شفاعتشان هست را باز می شناسند، و از انسان های نالایق شفاعت نخواهند کرد، همانطور که امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: «إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَشْفَعُ لِحَمِيمِهِ إِلَّا أَنْ يَكُونَ نَاصِبا»؛ به درستی که مومن از دوستش شفاعت می کند مگر آن که ناصبی باشد.(15) روشن است که این جا سخن از شفاعت نشدن است، نه پذیرفته نشدن شفاعت.

__________

(1) مدثر/ 43-48.

(2) مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 8، ص 34.

(3) تمیمی آمدی، غرر الحکم، ص 152.

(4) کلینی، محمد، الکافی، ج 4، ص 60.

(5) مفید، محمدبن محمد نعمان، امالی، ص 44.

(6) شعراء/ 98-101.

(7) غافر/ 18.

(8) بحارالانوار، ج 80، ص 19.

(9) بحار الانوار، ج 25، ص 269.

(10) انبیاء/ 21.

(11) صدوق، محمد بن علی، التوحید، ص 408.

(12) شعراء/ 26.

(13) بحارالانوار، ج 8، ص 38.

(14) طارق/ 9.

(15) بحارالانوار، ج 8، ص 41.

http://http://www.askquran.ir/showthread.php?t=54430&p=819141&viewfull=1#post819141