حضرت آدم علیه السلام و رانده شدن از بهشت

پرسش:

حضرت آدم مگر معصوم نبود،پس چرا گناه کرد و از بهشت رانده شد؟

پاسخ:

پیامبران عظیم الشأن نه تنها از گناه معصوم هستند بلكه از سهو و نسیان نیز معصوم بوده و محال است مرتكب گناه شودند.

و باید بدانیم بهشتی كه حضرت آدم (ع) از درخت ممنوعه خورد، بهشت برزخی بود نه بهشت دنیوی، در بهشتی كه آدم(ع) حضور داشت تكلیف نبود فلذا امر و نهی در این بهشت تكلیف آور نیست، امر و نهی به دو نوع تقسیم می شود: مولوی و ارشادی. امر مولوی الزام آور است فلذا اطاعت از آن واجب و سرپیچی از آن معصیت است، اما امر ارشادی الزام آور نیست. مثل اینكه كسی به دوستش بگوید: از این مسیر به خانه نرو! چنین امری الزام آور نیست می تواند اطاعت كند و می تواند اطاعت نكند. ( اما اعتناء نکردن به این توصیه ممکن است تبعاتی داشته باشد.)

وقتی خداوند به آدم و حوا (علیهما السلام) امر می كند:

وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونا مِنَ الظَّالِمینَ؛[بقره/۳۵] نزدیك این درخت نشوید كه از ستمگران خواهید شد.

از اینكه به درخت ممنوعه نزدیك بشوند نهی می كند، اما این نهی، ارشادی است. زیرا هنوز آدم و حوا مكلف نشده بودند تا امر و نهی تکلیفی بر آنها تعلق بگیرد . پس با خوردن میوه ممنوعه هیچ گناهی مركتب نشده اند( چون گناه در صورتی متصور است كه شخص مكلف باشد ) اما خوردن میوه ممنوعه اثر وضعی را به دنبال داشت، و اثر آن این بود كه:

« فَلَمَّا ذاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُما سَوْآتُهُما؛ و هنگامى كه از آن درخت چشیدند، اندامشان‏[ عورتشان‏] بر آنها آشكار شد» [الأعراف/۲۲]

در قرآن کریم علّت اصلی خروج آدم و حوا از بهشت را نه خوردن از درخت ممنوعه بلکه آشکار شدن عورات آنها معرّفی نموده است، که خود همین امر معلول خوردن از درخت ممنوعه بوده است. امّا اینکه چرا ظهور عورات آنها باعث خروج آنها از بهشت شد؟ در آیات و روایات توضیح چندانی درباره آن داده نشده است. مفسرین نیز احتمالات گوناگونی درباره آن داده اند از جمله این که گفته اند آن دو بزرگوار تا آن زمان از اعضاء و قوای جنسی خود بی خبر بودند؛ لذا شیطان آنها را با فریب تشویق به خوردن از درخت ممنوعه کرد تا به این سبب لباس بهشتی آنها فرو ریزد و اعضاء جنسی آنها آشکار شود. و شاید خوردن از این درخت باعث شده که آن دو، از مرتبه وجودی خویش تنزّل کرده و به مرز عالم مادّه نزدیکتر شوند ؛ و همین امر باعث شده است که آنها به اعضاء دنیایی خود واقف شوند. چون موجودات هر چه به مراتب پایین تر وجود تنزّل می کنند کثرت در آنها قویتر شده و اجزاء و اعضاء بیشتری پیدا می کنند.