تفکیک جنسیتی : درست یا غلط
پرسش:
رهبری با تفکیک جنسیتی دانشجویان مخالفند؟ چطور بچه دبستانی باید جدا باشند اما دانشجویان که در اوج غرایز هستند نه؟؟؟
پاسخ:
آیت‌الله خامنه‌ای در برخی از سخنرانی‌های خود با اشاره به سیاست تفکیک جنسیتی که در ابتدای انقلاب در برخی از کلاس‌های دانشگاه‌ها اجراشده بود، آن سیاست را غلط دانسته و نقد می‌کند، سیاستی که در پی این بود که با ایجاد فاصله بین دختر و پسر دانشجو که در اوج غریزه شهوت هستند، از فساد در دانشگاه‌ها جلوگیری کند و با توجه به فضای مفسده‌آمیز مختلط بودن دانشگاه‌ها ضرورت اجرای این سیاست همان‌گونه که در مدارس اجرا می‌شود، احساس می‌شود.
در ابتدای سخن باید گفت که در تعلیمات اسلام نسبت به عدم اختلاط مرد و زن در هر سنی تأکید شده است و مراجع و علما نیز بر همین اساس توصیه و تأکید به این موضوع دارند.
اما آنچه درباره مخالفت رهبری با تفکیک جنسیتی دانشجویان نقل‌شده است چندان حقیقت ندارد، چراکه ایشان نیز نسبت به این موضوع حساس بوده و هستند و فقط آنچه در سخنرانی‌ها نسبت به آن مخالفت کردند مسئله دیوارکشی بین دانشجویان در کلاس درس بوده است، در واقع مخالفت با اقدام افرادی که در ابتدای انقلاب در برخی از کلاس‌های دانشگاه تهران بین پسران و دختران دیوارهای چوبی ایجاد کرده بودند و ایشان به دستور امام مأمور می‌شوند که در نماز جمعه با این سیاست مخالفت کند: «من اطلاع پیدا کردم و شنیدم که در بعضی از کلاس‌ها و بعضی از دانشکده‌ها بین محل نشستن دانشجویان دختر و پسر از چوب دیوار درست کردند، این سیاست کیه؟ این سیاست جمهوری اسلامی است؟ کی چنین چیزی را بخشنامه کرده؟ یک نوع کارها، عکس‌العمل‌های غیر مطلوب به وجود می‌آورد. خواهران و برادران مسلمان در اجتماعات ما، در راهپیمایی‌های ما، در کلاس‌های درس ما، در نماز جمعه ما، در همه‌جا، در کنار هم قرار دارند. البته خیلی روشن است که توی یک کلاس وقتی یک‌مشت خواهر، یک‌مشت برادر هستند بایستی در معاشرت، در برخورد مقررات اسلامی را رعایت کنند، حجاب، حفاظ، نگاه، کیفیت نشستن؛ این‌ها کاملاً رعایت شود، ولی دیوارکشی لازم نیست، این تندی‌ها، این افراط‌ها از آن‌طرف تفریط‌هایی رو به وجود می‌آورد...».(۱)
با توجه به صحبت‌های فوق روشن است که نظر ایشان دراین‌باره چیست، ایشان با فضای عفیفانه در دانشگاه‌ها مخالف نیست، بلکه دیوارکشی در کلاس را عملی می‌داند که ضرورت نداشته و همچنین تبعات منفی ایجاد خواهد کرد. حتی دراین‌باره مخالفت امام خمینی با این مسئله نقل‌شده است و ایشان هم علی‌رغم اینکه نسبت به مسئله حجاب و عفاف در جامعه حساس بودند ولی این کار را اقدامی ذوقی دانسته و با آن مخالفت کردند، دراین‌باره از عروس ایشان، خانم فاطمه طباطبایی چنین نقل‌شده است: «... امام گفته بودند فردا صبح که کلاس تشکیل می‌شود نباید این تخته باشد و دوباره احمد تماس گرفته بود که آقای دکتر نظر امام این‌گونه است. بعد امام گفته بودند که احمد برو با انجمن اسلامی و هر کس که مسئول است تماس بگیر بگو که اگر امروز شما خرافات و سلیقه شخصی را وارد دین کنید فردا چه کسی می‌خواهد جدا کند و بالاترین لطمه و بالاترین خطر برای اسلام این است که ما بیاییم و خودمان سلیقه خودمان را قاطی دین کنیم. اگر امروز به دست شما بچه‌های مذهبی این‌ها قاطی شوند فردا چه کسی می‌خواهد جدا کند».(۲)
بنابراین به نظر می‌رسد در موردنظر رهبری نسبت به تفکیک جنسیتی با انجام اقدامات غیرعاقلانه دراین‌باره خلط شده است و الا ایشان در دوران رهبری خود اجمالاً به ایده کلی تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها اشاره‌کرده و آن را در راستای ارزش والای زن دانسته‌اند: «شنیدم که زمزمه و صحبت این هست که ان‌شاءالله دانشگاهی مخصوص زنان به وجود بیاید؛ یعنی استاد و مدیر و دانشجو و حتّی کادر اداری هم همه زن باشند؛ به‌خصوص در دانشگاه‌های پزشکی. این، فکر بسیار خوبی است. من همین‌طور که با یک نظر دورادور نگاه می‌کنم، بدون اینکه درست جوانب قضیه را رسیده باشم (چون فرصت این کار را نداشته‌ام) می‌بینیم که اجمالا این کار با آن هدف‌های کلی و ارزشی حرکت زن در جامعۀ ما کاملاً متناسب و خیلی خوب است».(۳)
از سوی دیگر یکی از حساسیت‌های جدی آیت‌الله خامنه‌ای در دوران رهبری در توصیه به دانشگاهیان و مسئولان دانشگاهی، مسئله اردوهای مختلط است که در برهه‌های مختلف نسبت به تبعات منفی آن اشاره‌کرده و از مسئولان امر نسبت به این موضوع گلایه کرده‌اند.(۴) این مسئله نشانگر این است که بر اساس نظر ایشان می‌بایست در دانشگاه‌ها و بالأخص برنامه‌های تفریحی از اختلاط دانشجویان جلوگیری شود، ولی در فضای آموزشی علی‌رغم حفظ چهارچوب‌ها از اقدامات افراطی همچون دیوارکشی جلوگیری کرد.
البته این موضوع جای اشاره دارد که نمی‌بایست فضای آموزشی مدارس را با دانشگاه مقایسه کرد، در مدارس با توجه به سن دانش آموزان و ملاحظه درک آنان از مسائل است که لزوم اجرای سیاست تفکیک را ایجاب می‌کند ولی در مقطع دانشگاه با توجه به افزایش درک و فهم و دانشجویان اقتضای این را می‌کند که به‌گونه‌ای دانشجو را با رشد عقلی و خودکنترلی درونی به فضای عفیفانه کشانده شود، البته نباید از این موضوع ولنگاری و تسامح وزری در مدیریت فضای دانشگاه برداشت کرد. بلکه به عبارت دیگر برای جلوگیری از فساد در دانشگاه باید به سمت ایجاد فضای عفیفانه در دانشگاه رفت که بخشی از آن را می‌توان با تفکیک جنسیتی معقول پیاده کرد؛ به این معنا که بسنده کردن به اجرای تفکیک (هرچند در شرایطی لازم و ضروری است)، باعث کنترل مطلوب فساد در دانشگاه نخواهد شد و قطعاً باید تمرکز اصلی را بر تربیت و کنترل‌های درونی فردی گذاشت؛ صحت این ادعا را می‌توان از فضای نامطلوبی که علی‌رغم اجرای سیاست تفکیک جنسیتی در مقطع دبیرستان در برخی از مدارس کشور وجود دارد را مشاهده کرد.
پی‌نوشت‌ها:
۱. «چه کسانی می‌خواستند در دانشگاه‌ها دیوار بکشند»؟ خبرگزاری مشرق، کد خبر:۱۰۴۱۷۸۷،۲۶/۱۱/۱۳۹۸.
۲. «ماجرای برچیده شدن دیوار تفکیک جنسیتی به دستور امام»، جماران، کدمطلب:۱۸۱۸۹، ۱۹/۴/۱۳۹۰.
۳. «بیانات در دیدار اعضای شورای فرهنگی، اجتماعی زنان» khamenei.ir، ۴/۱۰/۱۳۷۰.
۴. «بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان»، khamenei.ir، (۲۰/۴/۱۳۹۴)
